Urtarrilaren 30a

• 970. Petri I.a Bulgariakoa, Bulgariako tsarra, hil zen.
• 1483. Frantzisko I.a Nafarroakoa, Nafarroako erregea, hil zen (j. 1469).
• 1563. Franciscus Gomarus, teologia-irakasle kalbinista, jaio zen (h. 1641).
• 1631. Sofia Edviga Brunswick-Wolfenbüttelekoa, Brunswick-Wolfenbütteleko printzesa eta Pomerania-Wolgasteko dukesa ezkontidea, hil zen (j. 1561).
• 1649. Karlos I.a Ingalaterrakoa eta Eskoziakoa, Ingalaterra, Eskozia eta Irlandako erregea, dekapitatu zuten. Garai hartako ohitura zen bezala, borreroak hildakoaren burua erakutsi zuen; normalean, jendaurrean betiko leloa errepikatzen zen: “Hementxe duzue traidore baten burua!”; Karlosen burua erakutsi zuten, baina, oraingo honetan ez zuten hitzik esan. Horrelako prezedenterik gabe, Oliver Cromwellek burua berriro gorpuari josteko baimana eman zuen, familiak eroritako erregeari bere errespetuak erakus ziezaizkion (j. 1600).
• 1650. Ignacio Zelaiaran, gipuzkoar aitoren seme eta militarra, jaio zen (h. 1696).
• 1661. Londreseko Westminster Abadian, Oliver Cromwell desenterratu zuten (1658ko irailaren 3an hilda zegoen) eta exekuzioaren erritoa egin zioten.
• 1679. Francesco Tuttavilla, Nafarroako erregeordea, hil zen (j. 1604).
• 1697. Vicente Berdusan, euskal herritar margolaria, hil zen (j. 1632).
• 1730. Petri II.a Errusiakoa, Errusiako tsarra, hil zen (j. 1715).
• 1736. James Watt, eskoziar matematikari eta ingeniaria eta lurrun makinaren hobetzailea, jaio zen (h. 1819).
• 1781. Adelbert von Chamisso, alemaniar idazlea, jaio zen (h. 1838).
• 1831. Henri Rochefort, frantziar kazetaria, idazlea eta politikaria, jaio zen (h. 1913).
• 1838. Osceola, Estatu Batuetako indiar gidaria, hil zen (j. 1804).
• 1847. Kaliforniako Yerba Buena hiriari izena aldatu zioten eta, hemendik aurrera, San Frantzisko izango da.
• 1856. Vladimir Golenistxov, errusiar egiptologo handia, jaio zen (h. 1947).
• 1858. Coenraad Jacob Temminck, herbeheretar aristokrata eta zoologoa, hil zen (j. 1778).
• 1859. Jean Hiriart Urruti, euskal idazlea eta kazetaria, jaio zen (h. 1915).
• 1861. Wilhelm Meyer-Lübke, suitzar hizkuntzalari, erromanista eta hispanista, jaio zen (h. 1936).
• 1862. José Lázaro, nafar bankari eta mezenasa, jaio zen (h. 1947).
• 1869. Julian Irizar, euskal jatorriko argentinar almirantea, jaio zen (h. 1935).
• 1875. Prosper Guéranger, Frantziako beneditar lekaidea eta Solesmesko abadiaren sortzailea, hil zen (j. 1804).
• 1882. Franklin Delano Roosevelt, AEB-etako 32. Presidentea, jaio zen (h. 1945).
• 1886. Antoine Pevsner, errusiar eskultorea eta margolaria, jaio zen (h. 1962).
• 1886. Alfonso Rodríguez Castelao, galizierazko idazle handia, politikaria eta marrazkigilea, jaio zen (h. 1950).
• 1887. Jordi Rubió i Balaguer, kataluniar historialaria, jaio zen (h. 1982).
• 1891. José Félix Lekerika, bilbotar diplomatiko eta politikaria, jaio zen (h. 1963).
• 1891. Joan Piarres Duvoisin, euskal idazlea, hil zen (j. 1810).
• 1894. Boris III.a Bulgariakoa, Bulgariako erregea, jaio zen (h. 1943).
• 1899. Max Theiler, hegoafrikar birologoa, 1951ko Medikuntzako Nobel Saria, jaio zen (h. 1972).
• 1908. Mercedes Viguera, Emakume Abertzale Batzaren kidea eta maistra, jaio zen.
• 1911. Roy Eldridge, Little Jazz, estatubatuar tronpeta-jotzailea, jaio zen (h. 1989).
• 1913. Antonio Izagirre, Eusko Gudarosteko gudari ohia, jaio zen.
• 1914. Vittorio Cottafavi, italiar zinemagilea, jaio zen (h. 1998).
• 1920. Delbert Mann, estatubatuar telebista eta zinema zuzendaria, jaio zen (h. 2007).
• 1924. Lloyd Alexander, estatubatuar idazlea, jaio zen (h. 2007).
• 1925. Douglas Engelbart, estatubatuar asmatzailea, ordenagailuetako saguaren asmatzailea, jaio zen (h. 2013).
• 1927. Olof Palme, Suediako lehen ministroa, jaio zen (h. 1986).
• 1928. Johannes Fibiger, daniar medikua, 1926ko Medikuntzako Nobel Saria, hil zen (j. 1867).
• 1929. Fiacro Iraizotz, nafar poeta, antzerkigile eta libretista, Madrilen, hil zen (j. 1860).
• 1930. Gene Hackman, estatubatuar aktorea, jaio zen.
• 1930. Vsevolod Nestayko, ukraniar idazlea, haur literaturan berezitua, jaio zen (h. 2014).
• 1931. Gipuzkoako Goierri eskualdeko Ezkio edo Ezkioga herrian zazpi eta hamaika urteko bi neska-mutikoei Ama Birjinaren ustezko agerpena jazo zitzaien.
• 1932. Federico Etxebarria, bizkaitar industrialaria eta enpresaburua, hil zen (j. 1840).
• 1933. Adolf Hitler Alemaniako kantziler izendatu zuten.
• 1933. Sergio Renán, argentinar aktore eta zinemagilea, jaio zen (h. 2015).
• 1934. Claudio Rodríguez, espainiar idazlea, jaio zen (h. 1999).
• 1935. Elsa Martinelli, italiar aktore eta modeloa, jaio zen (h. 2017).
• 1935. Pedro Schwartz, espainiar legelaria eta ekonomista, jaio zen.
• 1936. Koji Sasaki, japoniar futbolaria, jaio zen.
• 1937. Robert Etcheverry, frantziar aktorea, jaio zen (h. 2007).
• 1937. Vanessa Redgrave, britainiar aktorea, jaio zen.
• 1937. Boris Spaski errusiarra jaio zen, munduko xake txapelduna.
• 1938. Islom Karimov, Uzbekistango lehendabizko presidentea, jaio zen (h. 2016).
• 1940. Teolinda Gersão, portugaldar eleberrigilea, jaio zen.
• 1940. Denis Langlois, frantziar legegizon eta idazlea, jaio zen.
• 1941. Dick Cheney, estatubatuar politikaria, jaio zen.
• 1945. Adolf Hitlerren azken diskurtsoa, agintera iritsi zenetik 11. urtea ospatuz.
• 1945. Wilhelm Gustloff bidaiari itsasontzia hondoratu zen. Egia esan, Titanic ezagunagoa egiten bazaigu ere, Wilhelm Gustloffen hil zirenak bost aldiz gehiago ziren.
• 1946. Bixente Ameztoi, euskal herritar margolari surrealista, jaio zen (h. 2001).
• 1947. James Larkin, irlandar sindikalista eta politikaria, hil zen (j. 1876).
• 1948. Mahatma Gandhi, bakezalea eta Indiako independentziaren buru, muturreko hinduista baten esku, hil zen (j. 1869).
• 1948. Orville Wright, estatubatuar hegazkin egile eta hegazkin pilotua, bere anaia Wilburrekin batera hegazkinaren asmatzailetzat hartua, hil zen (j. 1871).
• 1949. Peter Agre, estatubatuar mediku eta biologo molekularra, 2003ko Kimikako Nobel Saria, jaio zen.
• 1951. Ferdinand Porsche, austriar ingeniaria, hil zen (j. 1875).
• 1951. Phil Collins, ingeles antzezle, abeslari, konposatzaile, bateria- eta piano-jotzailea, jaio zen.
• 1952. Valeri Khalilov, Uzbekistanen jaiotako Errusiar musika-banda militar zuzendaria eta musikagilea, jaio zen (h. 2016).
• 1952. Iñaki Garai, bizkaitar futbolari ohia, jaio zen.
• 1957. Boris Romanov, errusiar dantzaria eta koreografoa, hil zen (j. 1891).
• 1959. Lourdes Otaegi, gipuzkoar idazlea eta euskal filologian doktorea, jaio zen.
• 1959. Eduardo Justo Mokoroa, gipuzkoar organista, zuzendaria eta musikagilea, hil zen (j. 1867).
• 1961. Liu Gang, txinatar matematikaria, fisikaria eta ordenagailu zientzialaria, Txinako intelektual eta buruzagia Tiananmen plazako protestatan, jaio zen.
• 1961. Galina Kurliandskaia, errusiar fisikaria, magnetoinpedantzia erraldoian aditua, jaio zen.
• 1961. Maud Wagner, zirkuko artista eta ezagutzen den lehenengo estatubatuar emakume tatuatzaile profesionala, hil zen (j. 1877).
• 1962. Abdullah II.a Jordaniakoa, Jordaniako erregea, jaio zen.
• 1963. Francis Poulenc, frantziar musikagilea eta piano-jotzailea, hil zen (j. 1899).
• 1968. Filipe VI.a Espainiakoa, Espainiako erregea, jaio zen.
• 1968. Filipe Borboikoa, Asturiaseko printzea, jaio zen.
• 1969. Londreseko Apple Records-eko terrazan, The Beatles taldeak azken kontzertua eskaini zuen. Poliziak bertan behera utzi zuen.
• 1969. Dominique Pire, belgikar elizgizona, 1958ko Bakearen Nobel Saria, hil zen (j. 1910).
• 1972. Igande Odoltsua izan zen Ipar Irlandako Derryn herrian, non poliziak agerraldi baketsu baten aurka tirokatu zuen, eta 13 hildako eta 14 zauritu eragin.
• 1974. Christian Bale, britainiar aktorea, jaio zen.
• 1974. Olivia Colman, ingeles aktorea, jaio zen.
• 1974. Roger Hammond, ingeles txirrindularia, jaio zen.
• 1976. Arnold Gehlen, alemaniar antropologo eta soziologoa, hil zen (j. 1904).
• 1978. Maite Lakar, nafar irakasle eta hizkuntzalaria, jaio zen.
• 1979. ETAk Jose Fernando Artola Goicoechea saltzailea erail zuen Antzuolan.
• 1979. Carlos Latre, espainiar imitatzaile, umorista, aktore eta ahots bikoiztailea, jaio zen.
• 1981. Roberto Cuevas, bizkaitar futbolaria, jaio zen.
• 1982. Daiki Iwamasa, japoniar futbolaria, jaio zen.
• 1982. Nádson Rodrigues de Souza, brasildar futbolari ohia, jaio zen.
• 1984. Alejandro Goikoetxea, euskal herritar ingeniaria, Madrilen, hil zen (j. 1895).
• 1984. Carlos Ruiz del Castillo, gipuzkoar legelari eta politikaria, Madrilen, hil zen (j. 1896).
• 1984. Luke Kelly, irlandar eta folk musikaria, The Dubliners taldearen sortzaileetako bat, hil zen (j. 1940).
• 1985. Richie Porte, australiar txirrindularia, jaio zen.
• 1986. Jonathan Martins Pereira, lapurtar futbolaria, jaio zen.
• 1986. Federico Ezkerra, euskal txirrindularia, hil zen (j. 1909).
• 1986. Miguel Gaintza, bizkaitar futbolaria, hil zen (j. 1920).
• 1987. Arda Turan, turkiar futbolaria, jaio zen.
• 1987. Charlotte Preiss, lapurtar saskibaloi jokalaria, jaio zen.
• 1991. John Bardeen, estatubatuar fisikaria, 1956ko eta 1972ko Fisikako Nobel Saria, hil zen (j. 1908).
• 1991. Josep Ferrater Mora, kataluniar filosofoa, hil zen (j. 1912).
• 1993. Mikel Motos, gipuzkoar saskibaloi jokalaria, jaio zen.
• 1994. Loris Malaguzzi, italiar pedagogoa, hil zen (j. 1920).
• 1995. Gerald Malcolm Durrell, britainiar naturalista eta idazlea, hil zen (j. 1925).
• 1995. Eneko Iriondo, bizkaitar futbolaria, jaio zen.
• 1995. Urtzi Iriondo, bizkaitar futbolaria, jaio zen.
• 1997. Unai Nuñez Gestoso, bizkaitar futbolaria, jaio zen.
• 1997. Xiker Ozerinjauregi, bizkaitar futbolaria, jaio zen.
• 1998. Irati Zubizarreta, gipuzkoar mendi lasterkaria, jaio zen.
• 1998. Alberto Jiménez-Becerril, PPko espainiar politikaria, ETAk eraila, hil zen (j. 1960).
• 1998. Espainia: Kaosa Barajasko aireportuan bertako pilotuek egindako grebak eraginda.
• 1999. Gara egunkariaren lehen alea kaleratu zen.
• 2000. Sigvard Eklund, suediar fisikaria, hil zen (j. 1911).
• 2005. Parlamenturako hauteskundeak Iraken, hauteskundeak egon ziren lehen aldia 1958etik.
• 2006. Lola Cardona, espainiar aktorea, hil zen (j. 1936).
• 2007. Sidney Sheldon, estatubatuar zinema-gidoigilea eta eleberrigilea, hil zen (j. 1917).
• 2008. Fernando Higueras, espainiar arkitektoa, hil zen (j. 1930).
• 2008. Marcial Maciel, mexikar apaiza, Regnum Christiren eta Kristoren Legioaren sortzailea eta pederastiagatik salatua, hil zen (j. 1920).
• 2009. Fernando Cebrián, euskal aktorea, Madrilen, hil zen (j. 1929).
• 2011. Alemaniako Magdeburg hiritik gertu egondako tren istripuan hamar pertsona hil ziren.
• 2014. Antxon Agirre Sorondo, donostiar etnografoa, hil zen (j. 1946).
• 2014. Jean Babilée, frantziar dantzaria eta koreografoa, hil zen (j. 1923).
• 2014. Félix Grande, espainiar poeta eta kritikaria, hil zen (j. 1937).
• 2015. Zhelyu Zhelev, Bulgariako presidentea, hil zen (j. 1935).

Urtarrilaren 29a

• 1462. Joana la Beltraneja,  Henrike IV.a Gaztelakoaren eta Portugaleko Joanaren alaba, jaio zen (h. 1530).
• 1595. William Shakespearen, Romeo eta Julieta obra estreinatu zuten.
• 1649. Karlos I.a,  Ingalaterra, Eskozia eta Irlandako erregea, dekapitatu zuten (j. 1600).
• 1766. Manuel Larramendi euskal idazlea hil zen (j. 1690).
• 1860. Anton Txekhov idazle errusiarra jaio zen (h. 1904).
• 1884. Jose Manterola hil zen, Donostian. euskaltzale eta idazlea izan zen, baina musikan ere lan garrantzitsua egin zuen (j. 1849).
• 1886. Karl Benzek gasolinaz zebilen lehen autoa patentatu zuen.
• 1948. Mahatma Gandhi bakezale eta Indiako independentziaren burua muturreko hinduista batek hil zuen (j. 1869).
• 1950. Johannesburgon (Hego Afrika) apartheid-aren aurka lehenengo mugimenduak hasi ziren.
• 1985. Marc Gasol saskibaloi jokalari kataluniarra jaio zen.
• 1998. Pegaso misioa abiatu zen Baikonurreko espaziodromotik. Tripulazio artean Leopold Eyharts euskal herritarra zegoen. Misioak 19 egun iraun zuen espazioan.

Urtarrilaren 28a

• 592. Guntram I.a, Borgoinako saliar frankoen erregea, hil zen.
• 661. Ali ibn Abi Talib, Sunitentzat laugarren eta azken kalifa Rashidun, eta xiitentzat lehendabiziko Imama, hil zen (j. 598).
• 676. Toneri printzea, Nara aroko printze inperiala, jaio zen (h. 735).
• 814. Karlomagno, frankoen errege (768–814), eta Mendebaldeko enperadorea (800–814), hil zen (j. 742).
• 1225/1226. Tomas Akinokoa, italiar idazle, filosofo eta teologoa, jaio zen (h. 1274).
• 1271. Elisabet Aragoikoa, Frantziako erregina ezkontidea, hil zen.
• 1312. Joana II.a, Nafarroako erregina, jaio zen (h. 1349).
• 1429. Donostian sute batek hiria deuseztu zuen.
• 1444. Francesco de’ Pazzi, italiar noblea, jaio zen (h. 1478).
• 1457. Henrike VII.a, Ingalaterrako erregea, jaio zen (h. 1509).
• 1526. Elisabetta Gonzaga, Italiar Pizkundeko aitoren alaba, hil zen (j. 1471).
• 1547. Henrike VIII.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea, hil zen (j. 1491).
• 1547. Henrike VIII.a Ingalaterrakoa (1509az geroztik) eta Irlandako errege ere bai 1541az gero, hil zen 55 urte zituenean (j. 1491).
• 1591. Agnes Sampson, eskoziar sendalaria, sorgin-ehiza epaiketatan kondenatu eta hila, hil zen.
• 1621. Paulo V.a, Aita santua, hil zen (j. 1552).
• 1701. Charles Marie de La Condamine, frantziar matematikaria eta naturalista, jaio zen (h. 1774).
• 1712. Fernando de Moncada, Nafarroako erregeordea, hil zen (j. 1646).
• 1712. Tokugawa Ieshige, Tokugawa shogunerriko bederatzigarren shoguna, jaio zen (h. 1761).
• 1754. Ludvig Holberg, daniar jakintsu eta idazlea, hil zen (j. 1684).
• 1761. Marguerite Gérard, frantziar margolaria, rokoko estilokoa, jaio zen (h. 1837).
• 1768. Frederiko VI.a Danimarkakoa, Danimarkako eta Norvegiako erregea, jaio zen (h. 1839).
• 1798. Christian Gottlob Neefe, alemaniar musikagilea, hil zen (j. 1748).
• 1805. Mihály Csokonai Vitéz, hungariar olerkaria, hil zen (j. 1773).
• 1807. Robert McClure, irlandar esploratzailea, jaio zen (h. 1873).
• 1817. Francisco Lertsundi, gipuzkoar militar eta politikaria, jaio zen (h. 1874).
• 1819. Jules Labat, lapurtar politikaria, jaio zen (h. 1914).
• 1841. Henry Morton Stanley, galestar kazetari eta esploratzailea, jaio zen (h. 1904).
• 1842. Tirso Olazabal, gipuzkoar politikari karlista, jaio zen (h. 1921).
• 1845. Tirso Lacalle, nafar gerrillaria, jaio zen (h. 1920).
• 1853. José Martí, olerkilaria eta Kubako independentziaren aita, jaio zen (h. 1895).
• 1853. Vladimir Soloviev, errusiar filosofo eta olerkaria, jaio zen (h. 1900).
• 1858. Edgeworth David, galestar-australiar geologoa eta esploratzailea, jaio zen (h. 1934).
• 1859. William Hickling Prescott, estatubatuar historialaria eta hispanista, hil zen (j. 1796).
• 1863. Pierre-Michel Martin, Lubize, lapurtar antzerkigile eta libretista, Parisen hil zen (j. 1798).
• 1865. Kaarlo Juho Ståhlberg, lehendabiziko Finlandiako presidentea, jaio zen (h. 1952).
• 1873. Sidonie Gabrielle Colette, frantziar eleberrigilea, jaio zen (h. 1954).
• 1875. José María Mathé, gipuzkoar militarra, hil zen (j. 1800).
• 1876. Rudolf Trebitsh, austriar antrolopologoa (h. 1918).
• 1879. Julian Elortza, gipuzkoar politikari karlista, jaio zen (h. 1964).
• 1881. Fiodor Dostojevski idazle errusiarra hil zen (j. 1821).
• 1884. Auguste Piccard, suitzar asmatzaile, fisikari eta esploratzailea (h. 1962).
• 1887. Arthur Rubinstein, poloniar pianista, jaio zen (h. 1982).
• 1887. Eiffel Dorrearen eraikuntza hasi zen.
• 1890. Eoin O’Duffy, irlandar errepublikar, militar eta polizia burua, jaio zen (h. 1944).
• 1890. Prudence Crandall, Estatu Batuetako emakumeen boto-ematearen eta afro-amerikarren eskubideen aldeko maistra eta ekintzailea, hil zen (j. 1803).
• 1893. Josep Vicenç Foix, kataluniar idazlea, jaio zen (h. 1987).
• 1897. Valentin Kataev, ukrainar idazlea eta politikaria, jaio zen (h. 1986).
• 1900. Hermann Kesten, alemaniar idazlea, jaio zen (h. 1996).
• 1903. Kathleen Lonsdale, irlandar-britainiar kimikaria, kristalografian aditua eta Royal Societyko lehenengo emakume kidea, jaio zen (h. 1971).
• 1905. György Kulin, hungariar astronomoa, jaio zen (h. 1989).
• 1908. Paul Misraki, greziar musikagilea, jaio zen (h. 1998).
• 1908. Sidney Paget, Viktoriar Aroko britainiar ilustratzailea, hil zen (j. 1860).
• 1912. Jackson Pollock, estatubatuar margolaria, espresionismo abstraktuko mugimenduan nabarmena, jaio zen (h. 1956).
• 1913. Antonio Maria Eizmendi Goenaga, Loidi-Saletxe, gipuzkoar bertsolaria, jaio zen (h. 1991).
• 1913. Segismundo Moret, espainiar politikari liberala, hil zen (j. 1833).
• 1914. Salvador Arqueta, bizkaitar futbolaria, jaio zen (h. 1981).
• 1917. William P. Gottlieb, estatubatuar kazetaria eta argazkilaria, jazzaren «Urrezko Garaiaren» irudiegatik ezaguna, jaio zen (h. 2006).
• 1918. Louis-René des Forêts, frantziar idazlea, jaio zen (h. 2000).
• 1918. Lev Trotskik Armada Gorria sortu zuen.
• 1922. Robert William Holley, estatubatuar biokimikaria, 1968ko Medikuntzako Nobel Saria, jaio zen (h. 1993).
• 1924. Antonio del Moral, madrildar militar eta politikaria, hil zen (j. 1849).
• 1926. Gustave Rives, baxenafar arkitektoa, Parisen hil zen (j. 1858).
• 1928. Vicente Blasco Ibáñez, espainiar idazle, kazetari eta politikaria, hil zen (j. 1867).
• 1929. Claes Oldenburg, suediar-estatubatuar eskultorea, jaio zen.
• 1930. Espainian, Miguel Primo de Riverak dimisioa aurkeztu zion Alfontso XIII.ari, 1923ko irailaren 13an hasitako diktadurari bukaera emanez.
• 1930. Luis de Pablo, euskal musikagilea, iraskasle famatua nazioartean, jaio zen.
• 1931. Lucia Bosè, italiar aktorea, jaio zen.
• 1935. Dominique Bozo, frantziar museo-arduraduna, jaio zen (h. 1993).
• 1935. Islandia, abortua legeztatu zuen aurreneko herrialdea.
• 1936. Alan Alda, estatubatuar aktorea, gidoigilea eta zuzendaria, jaio zen.
• 1936. Ismail Kadare, albaniar idazlea, jaio zen.
• 1939. William Butler Yeats, irlandar idazlea, 1923ko Literaturako Nobel Saria, hil zen (j.1865).
• 1940. Jan Battitt Millox, lapurtar bertsolaria, hil zen (j. 1870).
• 1942. Francisco Sánchez Cárdenas, panamar politikaria eta sendagilea, jaio zen.
• 1943. Xabier Morrás, nafar margolaria, jaio zen.
• 1945. Felipe Sansiñena, nafar presoa, Neuengamme kontzentrazio esparruan naziek eraildako hiru euskaldunetako bat, hil zen (j. 1904).
• 1945. Joseph Putz, frantziar militarra, Bilboko guduan Eusko Gudarosteko 1. dibisioa zuzendu zuena, hil zen (j. 1895).
• 1946. Carlos Cano, espainiar egile abeslari eta poeta, jaio zen (h. 2000).
• 1946. Eliodoro de la Torre, euskal herritar politikari jeltzalea, hil zen (j. 1889).
• 1947. Txetxu Rojo, Athleticeko futbolari ohia, jaio zen.
• 1949. Iñaki Txurruka, euskal herritar futbolari ohia, jaio zen.
• 1950. Hamad bin Isa Al Khalifah Bahraingoa, Bahraingo erregea, jaio zen.
• 1951. Leonid Kadeniuk, kosmonauta eta Ukrainako diputatu ohia, Sobietar Batasunaren osteko Ukrainako lehen kosmonauta, jaio zen (h. 2018).
• 1951. Eugenio Imatz, donostiar filosofo eta itzultzaile errepublikazalea, Veracruzen, hil zen (j. 1900).
• 1954. Alfonso Barasoain, bizkaitar futbolari ohi eta entrenatzailea, jaio zen.
• 1955. Nicolas Sarkozy, Frantziako presidentea, jaio zen.
• 1957. Mirjana Karanović, serbiar aktorea, jaio zen.
• 1957. Nick Price, zinbabwear golfaria, jaio zen.
• 1958. Danimarkan, LEGO sortu zen.
• 1960. Zora Neale Hurston, estatubatuar antropologa eta idazle folklorista, Harlemgo Pizkundeko pertsonaia garrantzisua, hil zen (j. 1891).
• 1961. Arnaldur Indriðason, islandiar fikziozko krimen liburu idazlea, jaio zen.
• 1963. Gustave Garrigou, frantziar txirrindularia, hil zen (j. 1884).
• 1964. Corinna zu Sayn-Wittgenstein, alemaniar enpresari eta aristokrata, Juan Carlos I.a Espainiakoaren maitale izateagatik ezaguna, jaio zen.
• 1964. Juan Carlos González Salvador, bizkaitar txirrindulari ohia, jaio zen.
• 1965. Maxime Weygand, frantziar jenerala, hil zen (j. 1867).
• 1966. Adolfo Osta, nafar kantautorea, folk musika egiten duena, jaio zen.
• 1967. Iñaki Larrinbe, arabar artista, jaio zen.
• 1972. Oskar Lasa, Lasa III.a, nafar esku huskako pilotari ohia, esku huskako pilotako irakaslea eta taxilaria, jaio zen.
• 1972. Léon van Bon, herbeheretar txirrindulari ohia, jaio zen.
• 1973. Tomislav Marić, kroaziar futbolari ohia, jaio zen.
• 1975. Pablo Zalba, euskal herritar politikari eta ekonomialaria, jaio zen.
• 1975. Antonín Novotný, Txekiako presidentea, hil zen (j. 1904).
• 1978. Arnold Hauser, hungariar arte-historialaria, hil zen (j. 1892).
• 1978. Gianluigi Buffon, italiar futbolaria, munduko atezain onenetekotzat joa, jaio zen.
• 1978. Antero González de Audikana, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea, hil zen (j. 1901).
• 1979. Maite Maruri, bizkaitar opera eta zarzuela abeslaria, mezzosopranoa, jaio zen.
• 1980. Yasuhito Endo, japoniar futbolaria, jaio zen.
• 1980. Llorenç Villalonga, katalanez zein gaztelaniaz idatzi zuen kataluniar idazlea, hil zen (j. 1897).
• 1981. Elijah Wood, estatubatuar aktorea, jaio zen.
• 1982. Camila Sosa Villada, argentinar idazlea eta antzerki, zinema eta telebistako aktore transgeneroa, jaio zen.
• 1982. Manuel Robles-Arangiz hil zen, Beskoitzen, 1933az geroztik ELA sindikatuko presidente zena.
• 1982. Manu Robles-Arangiz, euskal herritar politikari eta sindikalista, ELAren sortzaileetakoa, hil zen (j. 1884).
• 1983. Milan Majstorović, serbiar saskibaloi jokalaria, jaio zen.
• 1983. Urko Pardo, euskal eta galiziar jatorriko belgikar futbolaria, jaio zen.
• 1983. Sandy Leah Lima, brasildar abeslari eta aktorea, jaio zen.
• 1983. Norbert Tauer idazle txekiarra hil zen. Euskaraz ikasi eta idatzi zuen, eta sariak ere irabazi zituen (j. 1898).
• 1984. Andre Iguodala, estatubatuar saskibaloiko jokalaria, jaio zen.
• 1985. Eduardo Aranda, paraguaiar futbolaria, jaio zen.
• 1985. Aya Miyama, japoniar futbolari ohia, jaio zen.
• 1985. Michael Lorenzo-Vera, lapurtar golfaria, jaio zen.
• 1986. Challenger espazio anezkaren istripua izan zen, eta zazpi ontziko tripulatzaileak hil ziren.
• 1986. Christa McAuliffe, espazioan bidaiatzeko hautatutako lehen herritar zibila, Challenger espazio anezkaren istripuan, hil zen (j. 1948).
• 1988. Klaus Fuchs, alemaniar fisikaria, hil zen (j. 1911).
• 1988. Yerai Diaz Ikaran, bizkaitar kazetaria eta telebista aurkezlea, jaio zen.
• 1988. Klaudio Gallastegi, bizkaitar apaiz eta idazlea, hil zen (j. 1906).
• 1991. Wan Zack Haikal, malysiar futbolaria, jaio zen.
• 1993. Helen Sawyer Hogg, estatubatuar-kanadar astronomoa, hil zen (j. 1905).
• 1994. Frank Hardy, australiar idazle eta ezkertiar politiko eta ekinzailea, hil zen (j. 1917).
• 1994. Maluma, kolonbiar reggaeton abeslari eta konpositorea, jaio zen.
• 1996. Joseph Brodsky, errusiar-estatubatuar poeta, 1987ko Literaturako Nobel Saria, hil zen (j. 1940).
• 1998. Ariel Winter, estatubatuar aktorea, jaio zen.
• 2000. Javier Sampedro, arabar enpresaburu eta politikaria, hil zen (j. 1939).
• 2000. Rafael Ortiz Alfau, euskal herritar margolari eta ilustratzailea, hil zen (j. 1935).
• 2002. Gustave Deloor, flandriar txirrindularia, hil zen (j. 1913).
• 2002.  Astrid Lindgren, suediar idazlea, hil zen (j. 1907).
• 2007. Carlo Clerici, italiar jatorriko suitzar txirrindularia, hil zen (j. 1929).
• 2010. Eduardo Catalano, argentinar arkitektoa, hil zen (j. 1917).
• 2014. Blas Piñar, espainiar eskuin muturreko politikari eta idazlea, hil zen (j. 1918).
• 2014. Jose Luis Bilbao Mentxaka, Bala Beltz, Athletic Klubeko erandioztar futbolaria, hil zen (j. 1921).
• 2016. Signe Toly Anderson, estatubatuar abeslaria, Jefferson Airplane taldearen sortzaileetakoa, hil zen (j. 1941).
• 2016. Paul Kantner, estatubatuar rock musikaria, Jefferson Airplane taldearen sortzaile eta gitarrista, hil zen (j. 1941).
• 2018. Gene Sharp, estatubatuar filosofoa, hil zen (j. 1928).
• 2020. Alberto Blecua, espainiar filologo, irakasle eta idazlea, hil zen (j. 1941).
• 2020. Nicholas Parsons, ingeles aktore eta telebista eta irrati aurkezlea, hil zen (j. 1923).

Urtarrilaren 27a

• Holokaustoaren eguna
• 1612. Filipe III.a Espainiakoak zezen plazen sorrera izango ziren itxitura erabiltzeko lehen pribilegioa eman zuen.
• 1756. Wolfgang Amadeus Mozart musikaria jaio zen (h. 1791).
• 1806. Juan Crisostomo Arriaga konposagile bilbotarra jaio zen (h 1826).
• 1880. AEBetan, Thomas Alva Edisonek bonbilla patentatu zuen.
• 1888. National Geographic Society sortu zen Washingtonen, ezagutza geografikoak zabaltzeko.
• 1901. Giuseppe Verdi musikari Italiarra hil zen (j. 1813).
• 1945. Armada Gorriak Auschwitz konzentrazio esparrua askatu zuen.
• 1993. Alcàsserreko 3 nerabeen hilotzak aurkitu zituzten.
• 2008. Ana Altuna hil zitzaigun.

Urtarrilaren 26a

• 1085. Zaragozako taifan (gaurko Espainian), Al-Musta’in Valentziako Abu Bakren alabarekin ezkondu zen. Al Andaluseko erregeak bertan izan ziren eta, ziurrenik, Cid Campeador ere bai.
• 1497. Go-Nara enperadore japoniarra jaio zen (h. 1557).
• 1500. Vicente Yáñez Pinzón marinela Brasilgo kostara iritsi zen.
• 1531. Richter eskalan 8,1 graduko lurrikarak Lisboa (Portugal) zigortu zuen eta 30.000 bat pertsona hil ziren (Ez da 9 gradu izan zituen 1755eko azaroaren 1eko lurrikara! Honek 100.000 pertsona hilko zituen!).
• 1540. Alemanian, Valerius Cordusek eterra deskubritu zuen.
• 1565. Legazpi eta Andres Urdanetaren espedizioak Guam irla hartu zuen.
• 1763. Jean Baptiste Bernadotte, Suedia eta Norvegiako errege izatera iritsiko zen frantses mariskala, jaio zen (h. 1844).
• 1781. Achim von Arnim idazle alemaniarra jaio zen (h. 1831).
• 1795. Kolonbiako independentzian borrokatu zuen Policarpa Salavarrieta jaio zen (h. 1817)
• 1865. Sabin Arana Goiri edo —berak idatzi bezala— Arana ta Goiri’taŕ Sabin, euskal abertzaletasunaren “aita”, jaio zen Abandoko Elizatean, gaurko Bilbon (h. 1903).
• 1898. Maine korazatua La Habanan sartu zen eta, hondoratu zenean, espainiarrei botako die errua, AEBetako armada gerran sartzeko aitzakia bilakatuz.
• 1905. Inoiz aurkitu den diamanterik handiena topatu zuten, Hego Afrikako Cullinan herriko meategian. Cullinan diamanteak 3.105,75 kilate zituen gordinean.
• 1918. Carl Gustaf Mannerheim jeneral finlandiarrak errusiar okupatzaileen aurkako liberazio gerrari eman zion hasiera.
• 1924. Errusian, Petrogradok (gaurko San Petersburgok) Leningrado izena hartu zuen.
• 1925. Paul Newman estatubatuar aktorea jaio zen (h. 2008).
• 1939. Francok Bartzelona hartu zuen.
• 1948. AEBetako Tribunal Gorenak zuri eta beltzen arteko hezkuntza berdintasuna deklaratu zuen.
• 1950. Indiak independentzia lortu zuen Erresuma Batutik.
• 1962. Lucky Luciano mafiosoa hil zen (j. 1897).
• 1966. Glenelg hondartzan, Adelaidetik gertu (Australia) 3 senide bahitu zituzten: Jane (9), Arnna (7) eta Grant Beaumont (4). Beaumont senideak ez zituzten sekula aurkitu.
• 1972. Txekoslovakian, Ustatxa banda terrorista nazizalearen bonba  batek JAT Airways konpainiako abioi bat suntsitu zuen eta 22 urteko azafata zen  Vesna Vulovich bizirik atera zen 10.000 metro behera erori eta gero.
• 1976. Saharan espainiar presentzia bukatu zen, Gómez de Salazar jenerala joan zenean.
• 1979. Espainiar poliziak tiroz hil zuen Terra Lliureko kide zen Martí Marcó, kontrol bat saltatu eta gero.
• 1993. Txekoslovakiako presidente ohia zen Václav Havel  Txekiako presidente egin zuten.
• 1998. Europako 19 herrialdeek, Espainiak horien artean, Parisen Europako Kontseiluaren protokoloa sinatu zuten, gizakiaren klonazioa debekatuz.
• 1998. Lewinsky eskandalua deritzonean, AEBetako presidente zen Bill Clintonek Monica Lewinsky bekadunarekin ez zuela harreman sexualik izan esan zuen.
• 2001. India: 7,9º Richter eskalako lurrikara batek, 20.000 pertsona hil zituen.
• 2006. Euskarazko Wikipedia 5.000 artikulura heldu zen.
• 2011. Iñaki Garmendia hil zitzaigun (j. 1951).

Urtarrilaren 25a

• 41. Gau osoa pasatu zuten negoziazioetan eta, azkenean, Klaudio egin zuten erromatarren enperadore.
• 817. Paskoal I.a izendatu zuten aitasantu.
• 1327. Eduardo III.a Ingalaterrakoa egin zuten Ingalaterrako errege.
• 1494. Alfontso II.a Napolikoa egin zuten Napoliko errege.
• 1516. Fernando Katolikoa hil ondoren, bere alaba Joanak jaso zuen Aragoiko koroa (j. 1452).
• 1533. Ingalaterrako Henrike VIII.a Ana Bolenarekin ezkondu zen sekretuan.
• 1569. Filipe II.a Espainiakoak Inkisizioa ezarri zuen Ameriketako kolonietan.
• 1573. Mikatagaharako gudua: Japonian, Takeda Shingenek Tokugawa Ieyasuri irabazi zion.
• 1627. Robert Boyle, irlandar fisikokimikoa jaio zen (h. 1691).
• 1736. Joseph-Louis de Lagrange, frantses matematiko eta astronomoa, jaio zen (h.1813).
• 1882. Virginia Woolf idazle britaniarra jaio zen Londresen (h. 1941).
• 1890. Nellie Bly emakumeak munduari bira ematen bukatu zuen 72 egunetan.
• 1905. Inoiz aurkitu den diamanterik handiena topatu zuten, Hego Afrikako Cullinan herriko meategian. Cullinan diamanteak 3.105,75 kilate zituen gordinean.
• 1915. Alexander Graham Bellek kontinente arteko zerbitzua inauguratu zuen AEBetan.
• 1917. Danimarkak Birjina uharteak saldu zizkion AEBeri 25 milioi dolarren truke.
• 1919. Nazioen Liga sortu zuten.
• 1947. Al Capone Chicagoko gangsterrik ospetsuena hil zuten (j. 1899).
• 1955. Terry Chimes, The Clash taldeko bateria, jaio zen.
• 1961. John F. Kennedy izan zen telebistan zuzeneko prentsaurrekoa eman zuen lehen AEBetako presidentea.
• 1971. Idi Amin bortizki iritsi zen Ugandako presidente izatera.
• 1971. Charles Manson eta familiako 3 kide Sharon Taten hilketaren errudun egin zituzten.
• 1981. Jiang Qing, Mao Zedongen alarguna, heriotza-zigorrera kondenatu zuten.
• 1990. Ava Gardner, aktore estatubatuarra hil zen (j. 1922).
• 1990.  Antena 3 katearen hasiera.
• 2002. Clifford Baxter AEBetako Enron konpainiako presidente ohia hilda aurkitu zuten bere autoan.
• 2005. 215 hildako Indiako tenplu batean egondako jente pilaketa batean.
• 2008. Euskarazko Wikipediak Argia Saria irabazi zuen, Sareko Argia atalean.

Urtarrilaren 24a

• 41. Cayo Julio Cesar Augusto Germanico, Kaligula, Erromako hirugarren enperadorea, Guardia Pretoriarreko bere borrero gogokoenak hil zuen 29 urte zituenean. Bere osaba Klaudiok ordezkatuko zuen (j. 12).
• 76. Hadriano erromatar enperadorea Italica hirian (gaur egungo Sevillan) jaio zen (h. 138).
• 1643. Filipe IV.a Espainiakoak Olivaresko konde-dukea eta bere balidoa, kargutik kendu zuen.
• 1921. Parisen egin zuten konferentzian, aliatuek isuna ezarri zioten Alemaniari: 226.000 milioi marko 42 urterokoetan banatuta (1963ra arte).
• 1924. Errusiako Petrogradek Leningrad izena hartu zuen. Aurrez San Petersburgo ere izan zen.
• 1935. Richmond (Virginia) hirian, garagardoa latontzi baten barruan saltzen duten lehen aldia (Krueger’s Finest Beer and Krueger’s Cream Ale).
• 1943. Sharon Tate, estatubatuar abeslaria, jaio zen (h. 1969).
• 1944. Klaus Nomi, alemaniar abeslaria, jaio zen (h. 1983).
• 1965. Winston Churchill politikari britainiarra hil zen (j.1854).
• 1969. Salbuespen egoera ezarri zuten Madrilgo unibertsitatean, 300 ikasle baino gehiago atxilotuz.
• 1972. Guameko uharteko oihanean Shoichi Yokoi, japoniar sarjentua, aurkitu zuten. II. Mundu Gerraz gero bertan ezkutatuta zegoen, gerra bukatuta zegoen ala ez jakin gabe.
• 1977. Atochako sarraskia: Madrilgo Atocha kalean (Madrilen), 5 abokatu laboralista hil zituzten eskuin muturreko kideek. Joaquín Navarro komunistaren bila joan ziren, baina hau ez zegoenez, bertan zeudenak garbitzea erabaki zuten: Enrique Valdevira Ibáñez, Luis Javier Benavides Orgaz eta Francisco Javier Sauquillo Pérez del Arco abokatuak, zuzenbidea ikasten ari zen Serafín Holgado de Antonio gaztea eta Ángel Rodríguez Leal administraria hil ziren. Larri zaurituta geratu ziren Miguel Sarabia Gil, Alejandro Ruiz-Huerta Carbonell, Luis Ramos Pardo eta Sauquilloren emaztea zen Dolores González Ruiz, haurdun zegoena eta umea atentatu horren ondorioz galdu zuena.
• 1984. Lehenengo Apple Macintosh ordenagailua atera zen merkatura.
• 1989. Salvador Dalí margolari espainiarra hil zen (j. 1904).
• 1989. Ted Bundy, estatubatuar asasinoa, hil zuten (j. 1946).
• 2009. 160 Km/h-ko haize-boladak eragin zituen zikloi batek Euskal Herrian kalteak sortu zituen. Espainia eta Frantzia hogei hildakotik gora eragin zituen.

Urtarrilaren 23a

• 1256. Gaztelako Alfontso X.a Jakitunak Hagurahin (gaur egungo Agurain) izeneko herrixkari udal forua eman eta Salvatierra izena jarri zion.
• 1516. Fernando II.a Aragoikoa hil zen eta Joana I.a Gaztelakoak Aragoiko Koroa jarauntsi zuen.
• 1832. Edouard Manet margolari frantziarra (h. 1883).
• 1878. Alfontso XII.a Maria de las Mercedes Orleanskoarekin ezkondu zen Madrilen.
• 1893. José Zorrilla poeta eta dramaturgoa, Don Juan Tenorioren autorea, hil zen (j. 1817).
• 1896. Wilhelm Röntgenek X izpiak aurkitu zituen.
• 1910. Django Reinhardt, belgiar jazz gitarrista eta konpositorea, jaio zen (h. 1953)
• 1932. Jesusen Konpainia desegin zen Espainian eta bere ondasunak desjabetu egin ziren.
• 1944. Edvard Munch margolari norvegiarra hil zen (j. 1863).
• 1950. Israelgo parlamentuak Jerusalem izendatu zuen Israelgo hiriburu.
• 1954. Ernest Hemingway idazle estatubatuarra, bi egun jarraietan gertatu ziren bi aire-istripuetatik onik irten zen.
• 1989. Salvador Dali margolari kataluniarra hil zen (j. 1904).
• 2008. Eyak hizkuntzaren azkenengo hiztuna hil zen Alaskan, Marie Smith Jones, 93 urterekin, hizkuntza hori desagertuz.

Urtarrilaren 22a

• 1263. Ibn Taymiyah arabiar teologo musulmana jaio zen (h. 1328).
• 1440. Ivan III.a Errusiakoa Moskuko Printze Handia jaio zen (h. 1505).
• 1561. Francis Bacon, ingeles noble eta filosofo enpirista, jaio zen (h. 1626).
• 1592. Pierre Gassendi frantziar filosofoa jaio zen (h. 1655).
• 1636. Gregorio Fernández espainiar eskultorea hil zen (j. 1576).
• 1640. Erasmus Quellinus I.a flandriar eskultorea hil zen (j. 1584).
• 1666. Shah Jahan mogoldar inperioaren gobernaria hil zen (j. 1592).
• 1729. Gotthold Ephraim Lessing alemaniar idazlea, kritikaria eta filosofoa jaio zen (h. 1781).
• 1782. Franciszek Ksawery Lampi poloniar margolari erromantikoa jaio zen (h. 1852).
• 1788. George London Lord Byron poeta ingelesa jaio zen (j. 1824).
• 1797. Fermín Francisco de Carvajal, txiletar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea hil zen (j. 1722).
• 1833. Vicente Manterola, euskal herritar apaiza, politikaria eta idazlea jaio zen (h. 1891).
• 1840. Johann Friedrich Blumenbach, alemaniar mediku, fisiologo eta antropologoa, hil zen (j. 1752).
• 1845. Paul Vidal de la Blache frantziar geografoa jaio zen (h. 1918).
• 1849. August Strindberg suediar idazle eta margolaria jaio zen (h. 1912).
• 1850. Gilen Josef Chaminade, frantziar apaiz katolikoa, Mariaren Lagundiaren eta Marianista Familiaren sortzailea, hil zen (j. 1761).
• 1859. José Santos de la Hera, bizkaitar militarra, hil zen Madrilen (j. 1792).
• 1872. Vicente Fatrás bizkaitar politikaria jaio zen (h. 1936).
• 1875. David Wark Griffith estatubatuar zinema zuzendaria, zinemaren aita jaio zen (h. 1948).
• 1877. Hjalmar Schacht alemaniar politikaria eta finantzaria jaio zen (h. 1970).
• 1879. Francis Picabia frantziar margolaria, diseinatzailea eta poeta jaio zen (h. 1953).
• 1880. Frigyes Riesz hungariar matematikaria jaio zen (h. 1956).
• 1891. Antonio Gramsci italiar politikaria eta pentsalaria jaio zen (h. 1937).
• 1892. Marcel Dassault frantziar aeronautika-ingeniaria eta enpresa-gizona jaio zen (h. 1986).
• 1894. Charles Langbridge Morgan ingeles eleberrigilea jaio zen (h. 1958).
• 1897. Txomin Arruti Mendi-Lauta euskal idazlea jaio zen (h. 1968).
• 1898. Sergei Eisenstein sobietar antzerki eta zinema zuzendaria eta teorizatzailea jaio zen (h. 1948).
• 1900. David Edward Hughes, britainiar asmatzailea hil zen (j. 1831).
• 1901. Viktoria I.a Erresuma Batukoa, Britainia Handiko eta Irlandako erregina eta Indiako lehen enperatziza, hil zen (j. 1819).
• 1904. George Balanchine errusiar musikagile, dantzari eta koreografoa jaio zen (h. 1993).
• 1905. Errusia: 30.000 langilek San Petersburgoko Neguko Jauregia hartu zuten, Georgi Gapon popea buru zelarik.
• 1906. Robert E. Howard, estatubatuar idazlea, Ezpata eta sorginkeria azpigeneroaren aitatzat joa, jaio zen (h. 1936).
• 1908. Lev Landau sobietar fisikaria, 1962ko Fisikako Nobel Saria jaio zen (h. 1968).
• 1909. Morris Swadesh estatubatuar hizkuntzalaria jaio zen (h. 1967).
• 1909. U Thant, birmaniar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia jaio zen (h. 1974).
• 1910. Jesus Monzón nafar buruzagi komunista jaio zen (h. 1973).
• 1911. Bruno Kreisky Austriako kantzilerra jaio zen (h. 1990).
• 1915. Côtis-Capel normandieraz idazten zuen normandiar poeta jaio zen (h. 1986).
• 1916. Henri Dutilleux frantziar musikagilea jaio zen (h. 2013).
• 1916. Edmundo Suárez, Mundo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea jaio zen (h. 1978).
• 1917. José Luis Molinuevo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea jaio zen (h. 2002).
• 1920. Chiara Lubich, italiar ekintzaile katolikoa eta Fokolareen mugimenduaren sortzailea jaio zen (h. 2008).
• 1920. Alf Ramsey, britainiar futbolaria eta entrenatzailea, bere herrialdean sari gehien jaso zituen futbolaria jaio zen (h. 1999).
• 1921. Espainiako gobernuak lagileen asegurua derrigortu zuen.
• 1922. Leonel de Moura Brizola brasildar politikaria jaio zen (h. 2004).
• 1922. Benedikto XV.a Aita santua hil zen (j. 1854).
• 1922. Camille Jordan frantziar matematikaria hil zen (j. 1838).
• 1928. Jorge Ibargüengoitia mexikar idazlea jaio zen (h. 1983).
• 1930. Marivi Bilbao bilbotar aktorea jaio zen (h. 2013).
• 1936. Erresuma Batuan Eduardo VIII.a Erresuma Batukoa egin zuten errege.
• 1945. Mikel Garmendia ordiziar aktorea jaio zen (h. 2005).
• 1946. Malcolm McLaren, britainiar musikari, manager, ekoizle eta New York Dolls edo Sex Pistols taldeen ordezkaria, jaio zen.
• 1952. Carlos Eduardo Robledo Puch, argentinar asasinoa, jaio zen.
• 1953. Jim Jarmusch, estatubatuar zinema zuzendaria, jaio zen.
• 1959. Linda Blair, estatubatuar aktorea, jaio zen.
• 1959. Mike Hawthorn britainiar auto gidaria hil zen (j. 1929).
• 1961. Ángel Larroque bizkaitar margolaria hil zen (j. 1874).
• 1970. Boeing 747 hegazkinaren lehenengo hegaldia egin zen.
• 1970. Abraham Olano txirrindularia jaio zen.
• 1973. Lyndon Baines Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 36. Presidentea hil zen (j. 1908).
• 1981. María Moliner espainiar filologoa hil zen (j. 1900).
• 1982. Eduardo Frei Montalva Txileko presidentea hil zen (j. 1911).
• 1980. Martuteneko espetxetik hiru etakidek ihes egin zuten.
• 1980. SESB: Andréi Sájarov, sobietar disidentea eta zientzialaria, erbesteratu zuten Gorkira.
• 1990. Giorgio Caproni italiar poeta hil zen (j. 1912).
• 1990. Mariano Rumor Italiako lehen ministroa hil zen (j. 1915).
• 1990. Roman Vishniac errusiar-estatubatuar argazkilaria hil zen (j. 1897).
• 1994. Jean-Louis Barrault frantziar antzezle eta antzerki-zuzendaria hil zen (j. 1910).
• 1994. Telly Savalas estatubatuar aktorea hil zen (j. 1922).
• 2002. Peggy Lee abeslari eta aktorea hil zen (j. 1920).
• 2006. Bolivia: Evo Morales, herrialdeko eta Amerika osoko lehen presidente indigena bihurtu zen.
• 2007.  Abbé Pierre frantziar abadea, Emmaus mugimenduaren sortzailea hil zen (j. 1912).
• 2008. Heath Ledger australiar aktorea hil zen (j. 1979).
• 2008. Claude Piron belgikar-suitzar psikologoa eta itzultzaile eta idazle esperantista hil zen (j. 1931).
• 2010. Jean Simmons britainiar aktorea hil zen (j. 1929).
• 2014. Manu Leguineche, bizkaitar kazetaria, idazlea eta bidaiaria, hil zen Madrilen (j. 1941).

Urtarrilaren 21a

• 1330. Joana Borgoinakoa nafar eta frantses erregina kontsortea hil zen (j. 1292).
• 1506. Vatikano hirian, Suitzar Goardia sortu zuten ofizialki.
• 1761. Diego Muñoz-Torrero, apaiza eta politikaria, jaio zen (h. 1829).
• 1793. Luis XVI.a exekutatu zuten gilotinaz Parisen. 1774–1792 tartean izan zen errege (j. 1754).
• 1829. Óscar II.a Suedia eta Norvegiako erregea jaio zen (h. 1907).
• 1860. Karl Staaff suediar politikaria jaio zen (h. 1915).
• 1872. Franz Grillparzer idazle austriarra hil zen (j. 1971).
• 1876. James Larkin, irlandar sindikalista eta politikaria jaio zen (h. 1947).
• 1884. Roger Nash Baldwin estatubatuar aktibista jaio zen (h. 1981).
• 1893. Coca-Colaren formula patentatu zuten.
• 1895. Cristobal Balentziaga jostuna jaio zen Getarian (h. 1972).
• 1897. René Iché frantses eskultorea jaio zen (h. 1954).
• 1901. Elisha Gray asmatzaile estatubatuarra hil zen (j. 1835)
• 1905. Christian Dior, frantziar modistoa, jaio zen (h. 1957).
• 1905. Wanda Wasilewska, Poloniako idazle eta kazetaria, jaio zen (h. 1964).
• 1906. Ígor Moiséyev, errusiar koreografo eta dantzaria, jaio zen (h. 2007).
• 1912. Konrad Bloch, alemaniar biokimikoa, jaio zen (h. 2000).
• 1919. Irlandako Errepublikako hautetsiak Dublinen elkartu eta Dáil Éireann legebiltzarra sortu zuten. Honek Irlandar Errepublika aldarrikatu zuen.
• 1921. Alaves futbol taldea sortu zuten Gasteizen.
• 1921. Telly Savalas, estatubatuar aktorea jaio zen (h. 1994).
• 1922. Espainiar gobernuak Abd el-Krimekin negoziatu zuen preso hartutako espainiarren erreskatea.
• 1923. Lola Flores jaio zen (h. 1995).
• 1924. Vladímir Ilich Uliánov, Lenin, iraultzaile errusiarra hil zen  (j. 1870).
• 1924. Benny Hill komiko britainiarra jaio zen (h. 1992).
• 1930. José Calvo Sotelo, Espainiako Ogasun ministroak, dimisioa aurkeztu zuen, Miguel Primo de Riveraren gobernuan krisia eragin zuelarik.
• 1941. Plácido Domingo tenore espainiarra jaio zen.
• 1944. Sobietarrek alemaniarren setioa haustea lortu zuten Leningradon, 29 hilabete eta gero.
• 1950. George Orwell, idazle britaniarra, hil zen (j. 1903).
• 1954. AEBetan. Nautilus urpekontzia itsasoratu zuten, propultsio nuklearrez eragindako lehena.
• 1954. José Luis Medina del Corral, «Lucchino» (Victorio & Lucchino), moda diseinatzailea jaio zen.
• 1956. Geena Davis aktore estatu batuarra jaio zen.
• 1967. Ann Sheridan aktore estatubatuarra hil zen (j. 1915).
• 1974. Malena Alterio espainiar–argentinar aktorea jaio zen.
• 1976. Concorde hegazkinak bere lehenengo hegaldia burutu zuen.
• 1977. Espainiako gobernuaren proposamenari jarraituz, Filipe Borboikoa printzea Asturiasko Printze izango da.
• 1979. Melendi abeslaria jaio zen.
• 1984. Johnny Weissmüller estatubatuar aktorea hil zen (j. 1904).
• 1988. Bilbao eta Vizcaya banketxeak batu ziren, BBV sortuz.
• 2004. Ingrid Alexandra de Noruega norvegiar printzesa jaio zen.

Urtarrilaren 20a

• Donostiako Danborrada
• 648. Europan, Txindasvinto errege bisigodoak, oinordekotzazko monarkia ezarri zuen Hispanian, tronua bere seme Recesvintori utziz.
• 1423. Karlos III.a Nobleak, 1423ko urtarrilaren 20an Vianako Printzerria eratu zuen.
• 1503. Sevillako Kontratazio Etxea sortu zen, Mundu Zaharra eta Mundu Berriaren artean sortutako merkataritza guztia antolatu eta kontrolatzeko xedean.
• 1716. Karlos III.a Espainiakoa jaio zen (h. 1788).
• 1722. Luis I.a Borboikoa, gero Luis I.a Espainiakoa izango zena, Luisa Isabel Orleanskoarekin ezkondu zen, Frantzia eta Espainiaren arteko harremanak sendotzeko. Luis handik bi urtera hil zen.
• 1775. Domingo Bonetxea, euskal itsasgizona, militarra eta esploratzailea hil zen (j. 1713).
• 1783. Erresuma Batua, AEB eta Espainiak Parisko Ituna izango zenaren zirriborroa sinatu zuten, Ameriketako britainiar kolonien independentzia onartzen zelarik.
• 1785. Frantzisko Xabier Munibe Peñafloridako kondea, Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen sortzailea, hil zen (j. 1729).
• 1906. Hego Afrikako Pretoria inguruan zegoen Premier Minen 620 g-ko Cullinan diamante ospetsua, historia osoan topatu eta ezagutu izan den diamanterik handiena, aurkitu zuten (Iturri batzuen arabera, urtarrilaren 25ean aurkitu zuten).
• 1920. Federico Fellini, italiar zinema zuzendaria eta 2 Oscar bereganatu zituena, jaio zen (h. 1993).
• 1929. Leon Trotski iraultzailea SESBtik Turkiara erbesteratu zuten.
• 1936. Jurgi V.a Erresuma Batukoa hil zen (j. 1865).
• 1936. Eduardo VIII.a Erresuma Batuko errege eta Indiako enperadore egin zuten. Abenduaren 11rarte bakarrik iraungo zuen, gero abdikatu egingo baitzuen.
• 1942. Bigarren Mundu Gerra: Berlindik gertu dagoen Wannseen, Wannseeko Bilera egiten ari ziren eta han bildu ziren buruzagi naziek juduen arazorako Azken Konponbidea erabaki zuten.
• 1944. Bigarren Mundu Gerra: Britainiar abiazioak 2.000 tona bonba jaurti zituen Berlin gainean.
• 1946. David Lynch estatubatuar zinemagilea jaio zen.
• 1946. Alberto Cortina enprasarioa jaio zen.
• 1951. Alpeetan egondako elurrolde batek 250 hildako eragin zituen, eta beste milaka pertsona elur azpian utzi zituen Alemania, Italia eta Suitzan.
• 1951. Ian Hill britainiar musikoa eta Judas Priest bandako baxua jaio zen.
• 1952. Paul Stanley, estatubatuar gitarra eta abeslaria eta Kiss bandako kidea, jaio zen.
• 1956. AEBetan espainiar lehen trena, Talgo enpresarena, hasi zen zirkulatzen Chicago eta Peoria artean.
• 1958. Mortadelo eta Filemonen lehen abentura argitaratu zuten Pulgarcito aldizkarian.
• 1960. Nafarroako Unibertsitatea sortu zen, Opus Deik bultzatua.
• 1960. Will Wright, estatubatuar bideojoko diseinatzailea (SimCity), jaio zen.
• 1961. AEBetan, John Fitzgerald Kennedy 35. presidente egin zuten.
• 1965. Greg K musikari estatubatuarra eta The Offspring bandako kidea jaio zen.
• 1966. Tracii Guns, estatubatuar gitarra eta Guns N’ Roses eta Quiet Riot bandetako kidea, jaio zen.
• 1971. Derrick Green, estatubatuar abeslaria eta Sepultura bandako kidea, jaio zen.
• 1973. Matilde Belgikakoa printzesa jaio zen.
• 1979. Rob Bourdon, estatubatuar bateria eta Linkin Parkeko kidea, jaio zen.
• 1980. Jimmy Carterrek, AEBetako presidenteak, Moskuko Olinpiar Jokoak bertan behera uzteko eskatu zuen, SESBek ez bazuen Afganistanetik 4 astetan alde egiten.
• 1981. Ronald Reagan Ameriketako Estatu Batuetako presidente izendatu zuten, Jimmy Carter ordezkatuz.
• 1984. Johnny Weissmüller, igerilari eta aktore estatubatuarra (Tarzan), hil zen (j. 1904).
• 1987. Marco Simoncelli italiar motoziklismoko pilotoa jaio zen (h. 2011).
• 1990. Barbara Stanwyck artista estatubatuarra hil zen (j. 1907).
• 1993. Audrey Hepburn, belgiar artista eta 1953an Vacaciones en Roma filman egindako lanagatik Oscarra lortu zuena, hil zen (j. 1929).
• 1994. Pierre Boulle frantziar idazlea hil zen (j. 1912).
• 2001. George Walker Bushek bigarren aldiz hartu zuen AEBetako presidente kargua, 43. presidentea izan zelarik.
• 2006. Patxi Altuna Bengoetxea jesuita, filologo, euskaltzain oso eta idazle azpeitiarra  hil zen (j. 1927).
• 2006. Donostiako Tanborradan lehen aldiz  hartu zuten parte emakumeek.
• 2008. Joseba Llorente futbolari hondarribiarrak Izarren Ligako golik azkarrena sartu zion Espanyoli.
• 2009. Barack Obama, Ameriketako Estatu Batuetako historiako lehen presidente afroamerikarrrak, kargua hartu  zuen.
• 2011. Sexy Cora, alemaniar artista pornoa, hil zen ebakuntza batean (j. 1987).
• 2012. Etta James estatubatuar abeslaria hil zen (j. 1937).
• 2017. Donald Trumpek (irudian) Ameriketako Estatu Batuetako presidente izateko zina egin du.Eitb.eus

Urtarrilaren 19a

• 1736. James Watt, matematikari eta ingeniari eskoziarra, jaio zen (h. 1819).
• 1798. Auguste Comte filosofo frantziarra jaio zen (h. 1857).
• 1809. Edgar Allan Poe, amerikar idazle eta poeta, jaio zen (j. 1849).
• 1813. Henry Bessemer, britainiar injinerua eta Bessemer prozesuaren patentea egin zuena, jaio zen (h. 1898).
• 1829. Johann Wolfgang von Goetheren Fausto estreinatu zen.
• 1839. Paul Cézanne, frantziar margolaria, jaio zen (h. 1906).
• 1865. Pierre-Joseph Proudhon, frantziar idazle eta teoriko politiko anarkista, hil zen (j. 1809).
• 1924. Euskal Unibertsitatea ukatu zuen Espainiako Erregeak.
• 1930. Tippi Hedren, estatubatuar aktorea, jaio zen.
• 1943. Janis Joplin, amerikar kantaria, jaio zen (h. 1970).
• 1966. Indira Gandhi Indiako lehen ministra aukeratu zuten.
• 1969. Pragan (Txekoslovakia), Jan Palach ikaslea hil zen San Wentzeslao enparantzan bere burua erre eta handik 3 egunetara. 1968an SESBek egindako inbasioaren kontrako protesta egiten ari zen eta askatasun eza salatzen. Bere hiletek ere istilu larriak eragin zituzten.
• 1983.  Bolivian, poliziak Klaus Barbie kriminal nazia atxilotu zuen.
• 1986. Enrique Tierno Galván, espainiar politiko eta katedratikoa eta 1979tik 1986 arteko Madrileko alkatea, hil zen (j. 1918).
• 1997. 30 urteren ostean, Yasser Arafat Hebronera itzuli zen, eta Israelek kontrolatutako Gazako azken hiriaren askatzea ospatu zuen.

Urtarrilaren 18a

Sehaska egutegiko izendegia: Laitzun eta Munia.

• 336. Marko aukeratu zuten Aita Santu.
• 474. Leon I.a bizantziar enperadorea hil zen (j. 401).
• 1121. Gilen Champeauxkoa frantziar teologo eta filosofo eskolastikoa hil zen.
• 1367. Petri I.a Portugalgo Erregea hil zen (j. 1320).
• 1535. Francisco Pizarro espainiarrak Lima hiria sortu zuen Perun.
• 1586. Margarita Parmakoa, Parmako dukesa ezkontidea, Herbehereetako gobernaria hil zen (j. 1522).
• 1641. François Michel Le Tellier de Louvois frantziar estatugilea jaio zen (h. 1691).
• 1669. Maria Antonia Austriakoa artxidukesa jaio zen Vienan (h. 1692).
• 1689. Montesquieu jaio zen (h. 1755).1689 – Montesquieu, frantziar idazlea, kronista eta pentsalaria jaio zen (h. 1755).
• 1778. James Cook britainiarrak Hawaii uharteak aurkitu zituen, Sandwich Uharteak izena emanez.
• 1790. Pedro Novia de Salcedo, bizkaitar politikari, hizkuntzalari eta idazlea, jaio zen (h. 1865).
• 1795. Ana Pávlovna Románova, errusiar aristokrata eta Herbeheretako erregina kontsortea izango zena, jaio zen (h. 1865).
• 1819. Karlos IV.a, Espainiako erregea, hil zen (j. 1748).
• 1819. Jules Labat lapurtar politikaria jaio zen (h. 1914).
• 1835. César Cui, Lituanian jaiotako errusiar musikagilea jaio zen (h. 1918).
• 1849. Edmund Barton, lehendabiziko Australiako lehen ministroa jaio zen (h. 1920).
• 1850. Joxe Jabier Uresberueta Donostiako traineru patroia jaio zen(h. 1927).
• 1861. Hans Goldschmidt, alemaniar kimikaria jaio zen (h. 1923).
• 1862. John Tyler, Ameriketako Estatu Batuetako 10. Presidentea hil zen (j. 1790).
• 1867. Rubén Darío, nikaraguar poeta, idazle eta kazetaria jaio zen (h. 1916).
• 1871. Otto von Bismarck kantzilerrak Alemaniar Inperioa aldarrikatu zuen eta Gilem I.a, Prusiako errege izatetik, Alemaniako kaiser aldarrikatu zuen.
• 1873. Charles Dupin, frantziar matematikaria eta politikaria hil zen (j. 1784).
• 1878. Antoine César Becquerel frantziar zientzialaria hil zen (j. 1788).
• 1879. Henri Giraud, Frantziako Armadako jenerala jaio zen (h. 1949).
• 1884. Jean Saint-Pierre euskal apezpiku eta idazlea jaio zen (h. 1951).
• 1890. Amadeo I.a Espainiakoa Espainiako erregea hil zen (j. 1845).
• 1892. Oliver Hardy, estatubatuar aktorea, Laurel eta Hardy komiko bikote ospetsuko kidea jaio zen (h. 1957).
• 1893. Jorge Guillén, 27ko belaunaldiko espainiar olerkaria jaio zen (h. 1984).
• 1896. X-izpi makina erakutsi zen jendaurrean lehen aldiz.
• 1904. Cary Grant, ingeles-estatubatuar aktorea jaio zen (h. 1986).
• 1911. José María Arguedas, peruar idazlea, XX. mendeko Peruko literaturako esanguratsuenetakoa jaio zen (h. 1969).
• 1912. David Rousset, frantziar kazetaria, idazlea eta politikaria jaio zen (h. 1997).
• 1915. Santiago Carrillo, espainiar politikari komunista, Espainiar Transizioan pertsonaia garrantzitsua jaio zen (h. 2012).
• 1915. Pancho Villak bere burua Mexikoko presidente egin zuen.
• 1917. Victor Bruce (Elgingo IX. kondea) britainiar politikaria, Indiako erregeordea, hil zen (j. 1849).
• 1919. Parisko Bake Biltzarra hasi zen.
• 1919. Salbatore Mitxelena euskal olerkaria jaio zen (h. 1965).
• 1920. Giovanni Capurro italiar poeta hil zen (j. 1859).
• 1921. Yoichiro Nambu, japoniar-estatubatuar fisikaria, 2008ko Fisikako Nobel Saria jaio zen (h. 2015).
• 1925. Gilles Deleuze frantziar filosofoa jaio zen (h. 1995).
• 1933. John Boorman britainiar zinemagilea jaio zen.
• 1936. Rudyard Kipling ingeles idazlea, 1907ko Literaturako Nobel Saria, hil zen (j. 1865).
• 1937. John Hume, Ipar Irlandako politikaria, 1998ko Bakearen Nobel Saria, jaio zen.
• 1940. Iva Zanicchi italiar abeslaria jaio zen.
• 1943. Alemaniako armadak Londres airez bonbardatu zuen.
• 1945. Armada Gorriak Budapesteko ghettoa hautsi zuen.
• 1947. Takeshi Kitano, Japoniako aktore eta zuzendaria, jaio zen.
• 1954. Sydney Greenstreet antzerki eta zinemako ingeles aktorea hil zen (j. 1879).
• 1955. Fernando Trueba espainiar zinema zuzendaria jaio zen.
• 1955. Kevin Costner estatubatuar aktore eta ekoizlea jaio zen.
• 1958. Editorial Brugueraren “Pulgarcito”ren 1.394. alean, Francisco Ibañezen pertsonaia ezagunak argitaratu ziren: Mortadelo eta Filemon.
• 1966. Alexander Khalifman errusiar xake jokalaria jaio zen.
• 1967. Iván Zamorano futbolari txiletarra jaio zen.
• 1967. Andoni Urzelai euskal idazlea jaio zen.
• 1968. Pierre Duhour euskal idazlea hil zen (j. 1890).
• 1969. Dave Batista estatubatuar borrokalaria jaio zen.
• 1971. Josep Guardiola kataluniar futbolari ohi eta entrenatzailea jaio zen.
• 1971. Jonathan Davis, KoЯn musika taldeko abeslaria, jaio zen.
• 1971. Manuel Delgado Villegas, el Arropieroren azken asasinaketa eta ondorengo atxiloketa. 7 hilketa probatu ziren, baina berak 48 konfesatu zituen. 22 bat, behintzat, oso litekeena da bereak izatea.
• 1977. Ikurrina legeztatu zuten Hego Euskal Herrian diktaduraren ondoren.
• 1977. Legionaria bakteria aurkitu zuten.
• 1978. Thor Hushovd norvegiar txirrindularia jaio zen.
• 1978. Nicanor Piñole asturiar margolaria hil zen (j. 1878).
• 1978. John Lyng norvegiar politikaria hil zen (j. 1905).
• 1980. Robert Green britainiar futbolaria jaio zen.
• 1982. Poliziak Julio Iglesias Puga askatu zuen, 23 ETAk bahituta eman ondoren.
• 1982. Huang Xianfan txinatar historialari eta antropologoa hil zen (j. 1899).
• 1983. Arturo Umberto Illia Argentinako 35. presidentea hil zen (j. 1900).
• 1985. Santiago Urtizberea euskal herritar futbolari eta entrenatzailea hil zen (j. 1909).
• 1987. Renato Guttuso italiar margolaria eta eskultorea hil zen (j. 1911).
• 1995. Adolf Butenandt alemaniar biokimikaria, 1939ko Kimikako Nobel Saria, hil zen (j. 1903).
• 1996. Leonor Fini argentinar-frantziar margolaria hil zen (j. 1907).
• 1998. Judite de Carvalho portugaldar idazlea hil zen (j. 1921).
• 2004. José Luis Ortega Monasterio euskal jatorriko kataluniar musikagilea hil zen (j. 1918).
• 2008. Bobby Fischer, xake jokalaria, hil zen (j. 1943).
• 2009. 2008-2009ko Gazako gatazka: Hamasek eta beste Palestinar erakunde batzuek su-etena iragarri zuen. Su-etenaren ondorioz, israeldar soldaduak erretiratzen hasi ziren eta Nazio Batuen eta GKE ezberdinen laguntzak sartzen joan ziren Gazako zerrendan.
• 2010. Kate McGarrigle, quebectar folk musikari eta abeslaria hil zen (j. 1946).
• 2010. Robert B. Parker, estatubatuar idazle eta eleberrigilea hil zen (j. 1932).
• 2012. Ingelesezko Wikipediak 24 orduko itzalaldia egin zuen AEBetako SOPA lege proiektuaren aurka.
• 2013. Feliciano Matute Real Sociedadeko futbolaria hil zen (j. 1937).
• 2015. Alberto Nisman, Argentinako fiskala, Cristina Fernández de Kirchner presidentea salatu ondoren hilda agertu zen (h. 1963).
• 2016. Michel Tournier frantziar idazlea hil zen (j. 1924).

Urtarrilaren 17a

• K. a. 49. Julio Zesarrek Rubicon ibaia gurutzatu zuen, gerra zibila piztuz.
• 1600. Pedro Calderón de la Barca, espainiar dramaturgoa, jaio zen Madrilen (h. 1681).
• 1706. Benjamin Franklin, politikari, zientzialari eta asmatzaile estatubatuarra, jaio zen (h. 1790).
• 1793. Konbentzio Frantsesak, boto bakar batez, Luis XVI.a Frantziakoa erregearen heriotza-zigorra erabaki zuen.
• 1819. Simon Bolibarrek Kolonbiako errepublika aldarrikatu zuen.
• 1899. Al Capone, Ameriketako Estatu Batuetako gangsterra, jaio zen (h. 1947).
• 1927. Fritz Lang austriarraren Metropolis filma kaleratu zen, garaiko film mutu garestiena.
• 1932. Karmele Rotaetxe, hizkuntzalari eta soziolinguista bilbotarra, jaio zen.
• 1939. Alemania Naziak odontologo, albaitari eta farmazeutiko juduen lana debekatu zuen.
• 1943. Nikola Tesla asmatzailea hil zen (j. 1856).
• 1945. Sobietarrek Varsovia nazien eskuetatik indarrez hartu zuten.
• 1961. Patrice Lumumba Kongoko Errepublika Demokratikoko lehen ministroa hil zuten (j. 1925).
• 1966. Bi abioi estatubatuarrek talka egin zioten elkarri. 4 bonba atomiko erori ziren, horietatik 3 Palomaresetik gertu eta bestea Almeria inguruan.
• 1976. ETAk Manuel Vergara Jiménez goardia zibila erail zuen Ordizian.
• 1982. Julio Iglesias Puga ginekologoa, Julio Iglesiasen aita, liberatu zuten. ETAk bahituta zeukan aurreko abenduaren 29az gero.
• 1995. Japonia: 7,2º Richter eskalako lurrikara batek, 5.500 hildako utzi zituen.
• 1996. ETAk Jose Antonio Ortega Lara bahitu zuen.
• 2002. Camilo Jose Cela idazle espainiar eta 1989ko Literaturako Nobel Sariduna hil zen (j.1916).
• 2008. Bobby Fischer xakelaria hil zen (j. 1943).
• 2009. Eroski euskal kooperatiba munduko handiena izango da, 52.000 kooperatibista baino gehiagorekin.

Urtarrilaren 16a

 

• 929. Abderraman III.ak Kordobako kalifa egin zuen bere burua. Kordobako emirra zen 912az gero eta orain Kordobako kalifa izango da (929–961).
• 1245. Edmundo Lancasterrekoa noble eta politico ingelesa jaio zen (h. 1296).
• 1547. Errusia: Ivan IV.a Errusiakoa, Izugarria deiturikoa, tsar egin zen.
• 1556. Karlos I.ak bere seme Filipe II.a Espainiakoari utzi zion Gaztela eta Aragoiko koroa.
• 1605. Kixotearen lehen edizioa argitaratu zuten Madrilen.
• 1707. Eskoziako Erresumako parlamentuak Ingalaterrarekin batzea erabaki zuen eta estatu berri bat sortu zen: Britainia Handia. Batasunak ez zuen Eskoziako berezko sistema legal edo judizialaren aldaketarik suposatu eta, orduz gero,  Gales, Ingalaterra eta Ipar Irlandakotik ezberdina da, nazioarteko zuzenbidean erakunde juridiko ezberdintzat onartu eta hartzen delarik.
• 1791. Jandarmeria sortu zen Frantzian.
• 1795. Frantziak Herbehereak indarrez hartu zituen.
• 1809. Espainia: Napoleonen armada frantsesak britainiar armada garaitu zuen A Coruñan.
• 1826. Juan Crisostomo Arriaga konposatzaile bilbotarra hil zen (j. 1806).
• 1901. Fulgencio Batista militar, diktadore eta presidente kubatarra (1940–1944 eta 1952–1959) jaio zen (h. 1973).
• 1906. Maroko: Algeciraseko Konferentzia hasi zen Marokoren etorkizuna erabakitzeko asmoz. Espainia, Frantzia, Alemania eta Erresuma Batuak hartu zuten parte.
• 1914. Errusian, Máximo Gorkiri utzi zioten itzultzen, 8 urteko atzerriratzea eta gero.
• 1920. Ameriketako Estatu Batuetan Lege lehorra jarri zen martxan.
• 1932. Dian Fossey, estatubatuar zoologa estadounidense jaio zen (h. 1985).
• 1950. Gustav Krupp industrial eta finantziari alemaniarra hil zen (j. 1870).
• 1952. Fuad II.a errege egiptoarra (1952–1953) jaio zen.
• 1957. Arturo Toscanini italiar orkestra zuzendaria hil zen (j. 1867).
• 1969. Jan Palach ikasleak bere buruari su eman zion Pragako San Wentzeslao enparantzan, sobietar okupazio eta askatasun gabezia salatu nahian.
• 1974. Kate Moss jaio zen.
• 1979. Ted Cassidy aktore estatubatuarra hil zen (j. 1932).
• 1991. AEBetako George W. Bushek Golkoko Gerratea hasteko agindua eman zuen, Iraki eraso eginez. Basamortuko Ekaitza deituriko operazioa gauzatu zuen eta Bagdad bonbardatu.
• 1982. Ramón J. Sender idazle espainiarra hil zen (j. 1901).
• 2003. Columbia espazio anezka atmosferatik irtetera zihoala, objektu batek talka egin zion, 13 egun geroago lurreratzean ontziaren suntsitzea eragingo zuena.
• 2005. Adriana Iliescu, 66 urteko emakume errumaniarrak ume bat izan zuen. Historian ume bat izaten emakumerik zaharrena.

Urtarrilaren 15a

• 1519. Vasco Núñez de Balboa, espainiar esploratzailea, hil zen (j. 1475). Ozeano Barea aurkitu zuen lehen europarra izan zen.
• 1724. Luis I.a Espainiako errege egin zuten. Urte bereko urriaren 31n hilko zen errege gaztea eta koroa berriro aitaren eskuetara itzuli zen, Filipe V.a Espainiakoarenera.
• 1759. Britainiar museoa inauguratu zuten Londresen.
• 1902.  Sebastian Matxinbarrena, Donostiako alkateak, soka-muturra debekatu zuen.
• 1906. Aristoteles Onassis, Greziako armadore eta multimilionarioa, jaio zen (h. 1975).
• 1810. Andaluzian, Josef Bonaparte eta bere 80.000 soldaduz osatutako armada Sierra Morenara iritsi zen, okupazioa hasteko asmoz.
• 1911. Euskal Herriaren alde aldizkaria sortu zen, sortzaile eta arduradun nagusia Gregorio Mujika zena.
• 1919. Berlinen, Freikorps taldeak  Rosa Luxemburg eta Karl Liebknecht, iraultzaile eta teorialari alemaniarrak, Alemaniako Alderdi Sozialdemokratako erradikalenen liderrak I. Mundu Gerra garaian, eta Espartakisten Ligaren sortzaile, asasinatu zituen.
• 1929. Martin Luther King politikari estatubatuarra eta Nobel Saria 1964an, jaio zen (h. 1968).
• 1936. Espainian Herri Fronte baterako ituna sinatu zuten errepublikarrak, sozialistak eta komunistak. Alderdi horrek irabaziko ditu urte bereko hauteskundeak.
• 1938. Espainiako Gerra Zibilean, Bartzelona bonbardatu zuten.
• 1939. Frankistek Tarragona hartu zuten.
• 1941. Erroman, Alfontso XIII.ak Espainiako tronuan zituen eskubideei uko egin zien, bere seme Joani, Asturiaseko printzeari, utziz.
• 1947. Los Angeleseko Leimert parkean (Kalifornia) oinezko batek Elizabeth Shorten torturatutako hilotza aurkitu zuen. Dalia Beltza izena eman zitzaion.
• 1951. Alemanian, Ilse Kochi, Buchenwaldeko kontzentrazio-esparruko komandantearen emazteari, biziarteko kartzela eman zioten. Buchenwaldeko Zakurra deitzen zioten.
• 1958. Pottokiak lehen aldiz argitaratu ziren, Belgikako Spirou aldizkarian.
• 1990. Zaragozako Flying diskotekan 43 pertsona hil ziren sute batean itota.
• 1993.  Campsa monopolioa ezerezean geratu zen eta petrolioa liberalizatu zen Espainian.
• 1994. Federica Montseny, lider anarkista eta Espainiako Bigarren Errepublikako ministroa izan zena, hil zen (j. 1905).
• 2001. Wikipediaren lehen bertsioa, ingelesezkoa, interneten zabaltzeari ekin zitzaion.
• 2012. Manuel Fraga Iribarne politikari, diplomatiko, idazle eta agintari espainiarra hil zen (2012).

Urtarrilaren 14a

• K. a. 83. Marko Antonio politikari erromatarra jaio zen (h. K. a. 30).
• 1129. Tenpluko ordena onartu zen Troyeseko kontzilioan.
• 1503. Sevillan Indietako Kontratazio Etxea sortu zuten. Amerikarekin eginiko inportazio eta esportazio gaiak jasotzen zituzten bertan.
• 1507. Katalina Austriakoa, Portugaleko erregina izango zena, jaio zen (h. 1578).
• 1690. Klarinetea asmatu zuten Nurembergen.
• 1696. Salemgo sorginen epaiketen aritutako epaileek egin zituzten errore eta hilketen aitorpen ofiziala egin zuten.
• 1724. Filipe V.ak Espainiako tronutik abdikatu zuen.
• 1767. Maria Teresa Josefa Austriakoa artxidukesa jaio zen (h. 1827).
• 1772. Maria Britainia Handikoa, Federiko II.a Hesse-Kasselen kontsortea, hil zen (j. 1723).
• 1809. Espainia eta Ingalaterrak Napoleonen aurka batera egiteko ituna egin zuten.
• 1858. Napoleon III.a eta Eugenia enperatriza operara zihozen Parisen atentatua egin zienean. Ez zitzaien ezer gertatu.
• 1861. Mehmed VI.a otomandar sultana jaio zen (h. 1926).
• 1875. Alfontso XII.a Madrilera iritsi zen tronua hartzeko asmoz.
• 1883. Nina Ricci, italiar jatorriko frantses modista francesa, jaio zen (h. 1970).
• 1887. Argentinako Aconcagua mendia igo zuten lehenengoz. Mathias Zurbriggen suitzarra izan zen lortu zuen.
• 1920. Txomin Agirre idazle eta elizgizona hil zen (j. 1864).
• 1925. Yukio Mishima, japoniar idazlea, jaio zen (h. 1970).
• 1940. Georgie Dann frantziar abeslaria jaio zen.
• 1946. Harold Shipman britainiar serie hiltzailea jaio zen (h. 2004).
• 1957. Humprey Bogart hil zen (j. 1899).
• 1971. Egipton inauguratu zuten Assuan-go urtegi famatua.
• 1986. Thierry Sabine, Rally Dakarren sortzailea, hil zen (j. 1949).
• 1990. Simpsondarren lehen atala eskaini zen telebistan.
• 1994. Federica Montseny anarkista hil zen (j. 1905).
• 2004. Georgiako bandera, Bost Gurutzeko bandera izenekoa, ofizialki berrezarri zen 500 urteko etenaldiaren ostean.
• 2012. Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi donostiar hizkuntzalari, idazle eta politikaria hil zen (j. 1929).
• 2012. Costa Cruceros ontzidiaren barku bat hondoratu zen, zaurituez gain, 25 pertsona hilik gertatu zirelarik.

Urtarrilaren 13a

Sehaska egutegiko izendegia: Ioritz/Joritz eta Lontxo/Lontzi.

• 839. Karlos III.a Gizena, Karolingiar Inperioko enperadorea, hil zen (j. 839).
• 915. Al-Hakam II.a, Kordobako bigarren omeiar kalifa, jaio zen (h. 976).
• 1151. Suger frantziar fraide, politikari eta historialaria hil zen.
• 1333. Henrike II.a Gaztelakoa, Gaztelako erregea, jaio zen (h. 1379).
• 1596. Jan van Goyen herbehereetar pintorea eta marrazkilaria jaio zen (h. 1656).
• 1599. Edmund Spenser ingeles poeta hil zen.
• 1625. Jan Brueghel Zaharra flandestar margolaria hil zen (j. 1568).
• 1654. Jacques Lemercier frantziar arkitektoa eta eskultorea hil zen.
• 1691. George Fox, kuakero sektaren sortzailea, hil zen (j. 1624).
• 1717. Maria Sibylla Merian alemaniar naturalista, esploratzailea eta margolaria hil zen (j. 1647).
• 1750. Madrilgo Ituna sinatu zuten, Tordesillasekoa ezerezean utziz.
• 1758. Valentin Salhakoa lapurtar itsasontzi kapitaina eta sail jenerala jaio zen (h. 1841).
• 1759. Lisboan hainbat noble hil zituzten, Portugalgo Jose I.aren aurkako atentatuan parte hartu zutelakoan.
• 1785. Xabier Munibe Peñafloridako kondea, euskal idazle eta musikagilea eta Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen sortzailea, hil zen (j. 1729).
• 1808. Jørgen Roed, Danimarkako Urre Aroko erretratu egile margolaria jaio zen (h. 1888).
• 1822. Greziako banderaren diseinua onartu zen.
• 1835. Frantzisko Petrirena Rekondo, Xenpelar, gipuzkoar bertsolaria jaio zen (h. 1869).
• 1844. Joaquín Rucoba espainiar arkitektoa jaio zen (h. 1919).
• 1854. Anthony Fossek eskusoinuaren patentea lortu zuen.
• 1858. Oskar Minkowski, alemaniar fisiologo eta patologoa jaio zen (h. 1931).
• 1859. Kostis Palamas, greziar poeta jaio zen (h. 1934).
• 1875. Sebastian Gabriel Borboikoa, Espainia eta Portugalgo infantea, hil zen (j. 1811).
• 1884. Jose Juan Santesteban donostiar musikaria eta konposatzailea hil zen (j. 1809).
• 1888. Alexander Graham Bellek National Geographic Society sortu zuen. National Geographic aldizkaria kaleratzen hasi ziren.
• 1888. Enrique Eguren arabar zientzialaria jaio zen (h. 1944).
• 1894. Chaïm Soutine lituaniar margolaria jaio zen (h. 1943).
• 1898. Émile Zola idazleak J’accuse artikuluarekin Dreyfus afera azaleratu zuen.
• 1902. Raymond Ruyer frantziar filosofoa jaio zen (h. 1987).
• 1904. Nathan Milstein ukrainar-estatubatuar biolinista jaio zen (h. 1992).
• 1906. Aleksandr Stepanovitx Popov errusiar fisikaria eta ingeniaria hil zen (j. 1859).
• 1910. Irrati publikoko lehen transmisioa egin zen New Yorkeko Metropolitan antzokitik.
• 1914. Valentin Zubiaurre Urionabarrenetxea bizkaitar musikagilea, Madrilen hil zen (j. 1837).
• 1915. Avezzanon (Italia) izandako lurrikaran 29.800 lagun hil ziren.
• 1919. Robert Stack estatubatuar aktorea jaio zen (h. 2003).
• 1924. Roland Petit frantziar dantzaria eta koreografoa jaio zen (h. 2011).
• 1929. Wyatt Earp estatubatuar pistolaria, jokalaria eta polizia ofiziala jaio zen (j. 1848).
• 1935. Sarren (g.e. Alemanian) egindako galdeketan, boto emaileen %90,3 Alemania Naziarekin bat egitearen alde agertu zen.
• 1938. Jean Cabut, Cabu, frantziar marrazkigilea jaio zen (h. 2015).
• 1938. Gregorio Peces-Barba, espainiar politikaria eta abokatua jaio zen (h. 2012).
• 1941. Pasqual Maragall, Kataluniako Generalitateko 127. Presidentea, jaio zen.
• 1941. James Joyce irlandar idazlea, XX. mendeko ingelesezko idazle garrantzitsuenetakoa hil zen (j.1882).
• 1941. Pasqual Maragall, Kataluniako politikaria, jaio zen.
• 1948. Mario Onaindia euskal herritar politikari sozialista, idazlea eta ETAkide izandakoa jaio zen (h. 2003).
• 1953. Josip Broz Tito Yugoslaviako presidente izendatu zuten.
• 1956. Lyonel Feininger alemaniar-estatubatuar margolaria eta marrazkilaria hil zen (h. 1956).
• 1964. Karol Wojtila (geroago Joan Paulo II.a aita santua izango zena) Krakoviako artzapezpiku izendatu zuten.
• 1964. Felisberto Hernández uruguaitar idazlea hil zen (j. 1902).
• 1969. Beatles taldeak Yellow Submarine albuma azaldu zuten.
• 1970. Marco Pantani txirrindulari italiarra jaio zen (h. 2004).
• 1974. Salvador Novo mexikar idazlea hil zen (j. 1904).
• 1975. Unai Apeztegia nafar pilotaria jaio zen.
• 1979. Gorka Otxoa euskal aktore eta umorista jaio zen.
• 1980. María de Villota espainiar auto gidaria jaio zen (h. 2013).
• 1988. José María Peña, euskal herritar futbolari eta atleta hil zen (j. 1895).
• 1991. SESBeko tropek Vilniusen elkartutako lituaniar independentisten aurka egindako erasoan 14 lagun hil eta 1.000tik gora zauritu zituzten.
• 1992. Henri Queffelec frantziar idazlea hil zen (j. 1910).
• 1993. Mozart Camargo Guarnieri brasildar musikagilea hil zen (j. 1907).
•  1993. René Pleven, Frantziako lehen ministroa, hil zen (j. 1901).
• 2000. Joan Paulo II.ak Donostiako gotzain-ohiaren, Jose Maria Setien, zesioa onartu zuen.
• 2001. Richter eskalan 7.6 graduko lurrikara El Salvadorren. 800 hildako eta milaka pertsona etxerik gabe utzi zituen.
• 2002. José María Sánchez-Silva espainiar idazle eta kazetaria hil zen (j. 1911).
• 2005. Sorne Unzueta, Utarsus, euskal idazlea hil zen (j. 1900).
• 2007. Pirinioetako Taillon mendia eskalatzen ari zirela, Berako eta Lesakako 3 mendizale hil ziren amilduta, eskalatzen ari zirenean:
  • Luis Mari Pikabea Zubieta, nafar alpinista (j. 1973).
  • Xabier Zubieta Erkizia, nafar alpinista.
  • Xabier Saralegi Alzate, nafar alpinista.
• 2009. Patrick McGoohan irlandar-estatubatuar aktorea hil zen (j. 1928).
• 2011. Australiako Queensland estatuko uholdeetan hamabost pertsona hil ziren. Brisbanen ehundaka pertsona euren etxeetatik atera behar izan zituzten.
• 2012. Juan Antonio Usparitza, bizkaitar medikua, DYA errepide sorospen erakundearen sortzailea hil zen (j. 1919).
• 2015. José Luis Moro espainiar marrazkilaria hil zen (j. 1926).
• 2016. Ignacio Salas, bizkaitar kazetaria, San Pedro del Pinatarren hil zen (j. 1945).

Urtarrilaren 12a

 

• 1474. Nitiananda, santu hinduista bengalia jaio zen (h. 1540 inguruan).
• 1610. Andaluziako moriskoak bidaltzea dekretatu zuten.
• 1625. Jan Brueghel, Zaharra flandiar margolaria hil zen (j. 1568).
• 1628. Charles Perrault, frantses ipuin idazlea, Erpurutxo, Txanogorritxu edo Loti Ederraidatzi zituena, jaio zen (h. 1703).
• 1790. Pirinio Atlantikoetako departamentu sortu zuten, Ipar Euskal Herria eta Biarno batuz.
• 1809. Leopoldo O’Donnell militar eta politiko espainiarra jaio zen (h. 1867).
• 1816. Frantziako gobernuaren lege batek Napoleon Bonaparteren familia osoa desherriratu zuen.
• 1869. Bilboko Arenalean izugarrizko uholdeak izan ziren.
• 1876. Jack London idazle estatubatuarra jaio zen (h. 1916).
• 1886. Ilya Ulyanov, Leninen aita, hil zen (j. 1831).
• 1893. Hermann Göring jaio zen Rosenheimen. Politikari eta militar alemaniarra izan zen, Hitlerren ordezkaria eta Luftwafferen komandante gorena izandakoa (h. 1946).
• 1893. Alfred Rosenberg, politiko estonioa eta buruzagi nazia jaio zen Tallinnen (h. 1946).
• 1923.  ‘Time’, estatubatuar aldizkariaren lehen zenbakia atera zen.
• 1924. Eduardo Txillida eskultore donostiarra jaio zen (h. 2002).
• 1933. Casas Viejaseko (Cadiz, Andaluzia, Espainia) altxamendu anarkista zapuztuko zuten tropa errepublikarrek (Bezperan hasita zegoen).
• 1949. Haruki Murakami idazle japoniarra jaio zen.
• 1952. Santiago Corella, El Nani, atrakadore espainiarra jaio zen.
• 1952. Howard Stern aktore, umoregile eta idazle estatubatuarra jaio zen.
• 1956. Ana Rosa Quintana telebistako aurkezle eta kazetari espainiarra jaio zen.
• 1959. Per Gessle konpositore eta abeslari suediarra (Roxette) jaio zen.
• 1960. Egiptoko Asuango urtegiko presa eraikitzen hasi ziren.
• 1964. Jeff Bezos Amazon.com gunearen sortzaile eta lehendakaria jaio zen.
• 1965. Rob Zombie musiko, zinema zuzendari eta idazle estatubatuarra jaio zen.
• 1968. Heather Mills aktibista ingelesa eta Paul McCartneyren emazte ohia jaio zen.
• 1974. Melanie Chisholm abeslari britainiarra (Spice Girls) jaio zen.
• 1975. Jason Freese musikari estatubatuarra (Green Day) jaio zen.
• 1976. Agatha Christie idazle britainiarra hil zen (j. 1890).
• 1991. Alfontso Gerra Espainiako lehendakariordeak bere dimisioa aurkeztu zuen.
• 1998. Ramon Sampedro tetraplegikoak bere buruaz beste egin zuen.

Urtarrilaren 11

• 347. Teodosio I.a Handia erromatar enperadorea jaio zen (h. 395).
• 705. Joan VI.a Aita santua hil zen.
• 782. Kōnin enperadorea Japoniako 49. enperadorea hil zen (j. 709).
• 811. Euskaldunek Karlomagnoren armada azpiratu zuten Altabizkar mendietan.
• 889. Abd ar-Rahman III.a, Kordobako emir eta kalifa eta omeiar leinuko printze Al-Andalusekoa jaio zen (h. 961).
• 912. Abd Allah I.a Kordobakoa, Kordobako VII. emir omeiarra jaio zen (h. 912).
• 1503. Parmigianino, italiar margolari manierista jaio zen (h. 1540).
• 1055. Konstantino IX.a, Bizantziar Inperioko enperadorea, hil zen.
• 1494. Domenico Ghirlandaio, italiar Pizkundeko margolaria, hil zen (j. 1449).
• 1551. Pero Mexia, Pizkunde garaiko idazle, historialari eta humanista, hil zen (j. 1497).
• 1569. Ingalaterran ofizialki erregistratutako lehen loteria jokoa egin zen.
• 1632. Adam Frans van der Meulen, flandiar margolaria jaio zen (h. 1690).
• 1641. Franciscus Gomarus, Teologia-irakasle kalbinista hil zen (j. 1563).
• 1746. William Curtis, ingeles zientzialari eta naturalista jaio zen (h. 1799).
• 1748. Johann Bernoulli, suitzar matematikaria, mediku eta filologoa hil zen.
• 1775. Prithvi Narayan Shah, Nepalgo erresumaren fundatzailea eta lehenengo erregea, hil zen (j. 1722).
• 1801. Domenico Cimarosa, italiar musikagilea, hil zen (j. 1749).
• 1808. Victor de Persigny, frantziar politikaria jaio zen (h. 1872).
• 1814. James Paget, ingeles kirurgilaria eta patologoa, Patologiaren sortzailea jaio zen (h. 1899).
• 1835. Juan José Ruiz de Apodaca, espainiar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea hil zen (j. 1754).
• 1842. William James, estatubatuar filosofo eta psikologoa eta pragmatismoaren aitzindaria jaio zen (h. 1910).
• 1865. Juan Hartmann, alemaniar astronomoa jaio zen (h. 1936).
• 1867. Frantzisko Zubiaurre Kiriko, Donostiako traineru patroia, jaio zen (h. 1926).
• 1874. Gail Borden, estatubatuar asmatzailea, hil zen (j. 1801).
• 1875. Alfontso XII.a Valentziako portura iritsi zen, Bartzelonatik, eta Madrilerantz abiatu zen Espainiako tronua okupatzeko xedez.
• 1875. Reinhold Moritzevitx Glière, alemaniar-poloniar jatorriko sobietar musikagilea jaio zen (h. 1956).
• 1879. Esteban Bilbao, euskal herritar politikari karlista eskuindarra, jaio zen (h. 1970).
• 1879. Miguel Loredo, bizkaitar hizlari eta publizista neokatolikoa hil zen (j. 1838).
• 1882. Theodor Schwann, alemaniar zientzialaria hil zen (j. 1810).
• 1889. Henri Pélissier, frantziar txirrindularia jaio zen (h. 1935).
• 1891. Jacinto Mikelarena, bizkaitar idazle eta kazetaria, jaio zen (h. 1962).
• 1891. Georges Eugène Haussmann frantziar politikaria hil zen(j. 1809).
• 1903. Alan Paton, hegoafrikar idazlea eta apartheid aurkako aktibista jaio zen (h. 1988).
• 1905. Iñaki Goenaga euskal idazlea jaio zen (h. 2005).
• 1906. Albert Hofmann, suitzar kimikaria, LSDaren eraginak aztertu, kontsumitu eta sintetizatu zituelako ezaguna jaio zen (h. 2008).
• 1905. Honorato Pla Landa, nafar irakasle, euskaltzale eta sindikalista jaio zen (h. 1957).
• 1907. Pierre Mendès France, Frantziako lehen ministroa jaio zen (h. 1982).
• 1908. Eduardo García Máynez, mexikar filosofo eta legegizona jaio zen (h. 1993).
• 1913. Tibetek independentzia lortu zuen.
• 1919. Pedro Berrondo, euskal idazlea, itzultzailea eta apaiza jaio zen (h. 2002).
• 1922. Lehen aldiz intsulina eman zitzaion diabetea zuen gizaki bati, Toronton.
• 1923. Frantziak eta Belgikak Alemaniaren menpeko Ruhr eskualdea okupatu zuten, Lehen Mundu Gerrako kalteordainak ematera behartzeko.
• 1926. Miguel Soroa, Soroa II.a, elduaindar pilotaria jaio zen (h. 2008).
• 1928. Thomas Hardy, britainiar idazlea hil zen (j. 1840).
• 1930. Mixel Burukoa, baionar politikari abertzalea eta medikua jaio zen (h. 1990).
• 1930. Rod Taylor australiar aktorea jaio zen (h. 2015).
• 1933. Casas Viejasko gertakariak izan ziren, anarkisten altxamendua Azañaren errepresio gogorra jasan zuena.
• 1935. Amelia Earhartek Hawai eta Kalifornia arteko bidaia egin zuen, hegazkinez pertsona bakarrak egindakoa lehen aldiz.
• 1940. Teodoro Dublang, arabar margolaria hil zen (j. 1874).
• 1941. Barry Flanagan, galestar eskultore eta poeta jaio zen (h. 2009).
• 1941. Emanuel Lasker, alemaniar xake jokalaria, Munduko Xake Txapelduna hil zen (j. 1868).
• 1944. Galeazzo Ciano, italiar buruzagi faxista hil zen (j. 1903).
• 1946. Enver Hoxhak Albaniako Herri Errepublika aldarrikatu zuen.
• 1962. Huascaraneko (Peru) lurjausi batek 4.000 hildako eragin zituen.
• 1966. Alberto Giacometti, suitzar eskultore, margolari eta marrazlea, hil zen (j. 1901).
• 1972. Ekialdeko Pakistanek izena aldatu zuen, eta Bangladesh bihurtu zen.
• 1972. Amanda Peet, estatubatuar aktorea jaio zen.
• 1983. Nikolai Podgorni, sobietar estatu-gizona, hil zen (j. 1903).
• 1988. Isidor Isaac Rabi, estatubatuar fisikaria, 1944ko Fisikako Nobel saria, hil zen (j. 1898).
• 1988. Marino Aierra, Espainiako Gerra Zibilaren ondoren Hego Amerikara ihesi joandako itzultzailea eta apaiz sekulartua, Argentinan hil zen (j. 1903).
• 1989. Eugène Goienetxe, lapurtar historialaria hil zen (j. 1915).
• 1991. Carl David Anderson, estatubatuar fisikaria, 1936ko Fisikako Nobel Saria hil zen (j. 1905).
• 1995. Roque Esteban Scarpa txiletar idazlea hil zen (j. 1914).
• 2001. Guillermo Lazkano, euskal herritar musikaria hil zen (j. 1910).
• 2002. Henri Verneuil, armeniar-frantziar zinema zuzendaria, hil zen (j. 1920).
• 2003. Ipar Koreak Tratado de No Proliferación Nuclear delakoa eta Energia Atomaikoaren Nazioarteko Erakundea abandonatu zuen, baina energia nuklearra helburu baketsuetako bakarrik erabiliko zuela ziurtatu zuen.
• 2008. Edmund Hillary, Everestera Tenzing Norgayekin igo zen lehenengo alpinista, hil zen (j. 1919).
• 2009. Munduko Likidoturiko gas naturala garraiatzen duen gasontzirik handiena, Mozah, Bilboko portura etorri zen bere lehen bidaian.
• 2010. Éric Rohmer, frantziar zinemagile, idazle, kazetari eta kritikaria hil zen (j. 1920).
• 2013. Mariangela Melato italiar antzezlea hil zen (j. 1941).
• 2014. Garbiñe Muguruza tenislariak Hobart International txapelketa irabazi zuen. Ondorioz, WTA sailkapeneko 58. postutik 38.era igo zen.
• 2014. Zoltán Pál Dienes, hungariar matematikaria, matematikaren didaktikan egindako ekarpenengatik ezaguna hil zen (j. 1916).
• 2014.  Ariel Sharon, Israelgo lehen ministroa hil zen (j. 1928).
• 2015. Anita Ekberg suediar aktore eta modeloa hil zen (j. 1931).
• 2016. Rafael Usón espainiar kimikaria hil zen (j. 1926).

Urtarrilaren 10a

Sehaska egutegiko izendegia: Bihar eta Gilen.

• K. a. 49. Julio Zesarrek Rubicon ibaia gurutzatu zuen, gerra zibila piztuz.
• 681. Agaton Aita santua hil zen.
• 976. Joan I.a Tzimiskes Bizantziar Inperioko enperadorea hil zen.
• 1276. Gregorio X.a Aita santua hil zen.
• 1322. Pierre Auriol frantziskotar filosofo eskolastiko eta teologoa hil zen.
• 1635. Alessandro Farnese, Parmako printzea, Nafarroako erregeordea, jaio zen (h. 1689).
• 1645. William Laud Ingalaterrako apezpiku anglikanoa hil zen (j. 1573).
• 1704. Johann Jakob Haid, alemaniar grabatzaile, margolari eta liburu-argitaratzailea, jaio zen (h. 1767).
• 1706. Luisa Roldán, La Roldana, espainiar eskultore barrokoa, hil zen (j. 1652).
• 1745. Isaac Titsingh, herbehereetar kirurgialari, jakintsu, agente komertzial eta enbaxadorea, jaio zen (h. 1812).
• 1754. Edward Cave ingeles inprimatzaile eta argitaratzailea hil zen (j. 1691).
• 1760. Johann Rudolf Zumsteeg alemaniar musikagilea jaio zen (h. 1802).
• 1769. Michel Ney, frantziar mariskala, Elchingengo dukea eta Moskovako printzea, jaio zen (h. 1815).
• 1778. Lineo suediar zientzialari eta naturalista hil zen (j. 1707).
• 1803. Ludolf Camphausen renaniar bankari eta politikaria jaio zen (h. 1890).
• 1810. Napoleon eta Josefina arteko ezkontza ezeztu zuten.
• 1811. Melchior Paul von Deschwanden suitzar margolaria jaio zen (h. 1881).
• 1824. Viktor Emanuel I.a Sardiniakoa Sardiniako erregea hil zen (j. 1759).
• 1828. François de Neufchâteau, konde François, frantziar idazle eta politikaria, hil zen (j. 1750).
• 1833. Adrien-Marie Legendre frantziar matematikaria hil zen (j. 1752).
• 1835. Fukuzawa Yukichi, japoniar idazle, filosofo eta hezitzailea, jaio zen (h. 1901).
• 1859. Francesc Ferrer i Guàrdia kataluniar politikari eta pedagogo iraultzailea jaio zen jaio zen Alellan (Bartzelona) (h. 1909).
• 1863. Londresko metroa inauguratu zen, Paddington eta Farringdon geltokien arteko linearekin.
• 1877. Derrigorrezko soldadutza ezarri zuten Espainian (4 urte aktiboan eta beste 4 erreserban).
• 1880. Manuel Azaña, politiko, idazle eta Espainiako Bigarren Errepublikako presidentea (1936–1939),  jaio zen (h. 1940).
• 1880. Cucaracha mendietan (Panama) lehen dinamita kargek egin zuten eztanda istmoan zeuden mendilerroak zulatu eta Panamako kanala ireki nahian.
• 1880. Manuel Azaña Espainiako Bigarren Errepublikako presidentea (1936-1939) jaio zen (h. 1940).
• 1882. Eugène Delporte belgikar astronomoa jaio zen (h. 1955).
• 1883. Aleksei Nikolaievitx Tolstoi errusiar idazlea jaio zen (h. 1945).
• 1883. Maria Francisca Marcelina Camino Arregi, Maria Maestra, oriotar irakaslea, jaio zen  (h. 1962).
• 1886. Jose Gontzalo Zulaika, Aita Donostia musikari ospetsua, jaio zen Donostian (h. 1956).
• 1890. Klaudio Otaegi euskal idazlea hil zen (j. 1836).
• 1892. Nicanor Narbarte gipuzkoar kirolzale eta euskalzalea, euskal abizenei buruzko liburu baten idazlea jaio zen (h. 1970).
• 1893. Vicente Huidobro txiletar idazlea jaio zen (h. 1948).
• 1900. Banco Guipuzcoanok ateak ireki zituen lehen aldiz Donostian.
• 1900. Raymond Régamey frantziar teologoa eta arte-historialaria jaio zen (h. 1996).
• 1902. Manuel García Sesma nafar irakaslea, idazlea, historiagilea eta poeta jaio zen (h. 1991).
• 1903. Enrique Txabarri euskal belar hockey jokalaria jaio zen (h. 1993).
• 1904. Jesus Gartzia Leoz nafar musikagilea jaio zen (h. 1953).
• 1904. Jean-Léon Gérôme frantziar margolaria eta eskultorea hil zen (j. 1824).
• 1908. Paul Henreid estatubatuar zinema-aktore eta zuzendaria jaio zen (h. 1992).
• 1909. Federico Ezkerra euskal txirrindularia jaio zen (h. 1986).
• 1912. Juan Labat, Labat, argentinar pilotaria, xarean eta palan aditua, jaio zen (h. 2002).
• 1913. Gustáv Husák Txekoslovakiako presidentea jaio zen (h. 1991).
• 1916 . Guido Baccelli italiar sendagile eta politikaria hil zen (j. 1830).
• 1917. Buffalo Bill, estatubatuar esploratzailea, bufalo ehiztaria eta ikuskizun antolatzailea, hil zen (j. 1846).
• 1920. Lehen Mundu Gerra ofizialki amaitu zen, Versaillesko Ituna indarrean sartzean.
• 1924. Max Roach estatubatuar bateria-jotzailea jaio zen (h. 2007).
• 1924. Eduardo Txillida donostiar eskultorea jaio zen (h. 2002).
• 1926. Jesús Loroño euskal txirrindularia jaio zen (h. 1998).
• 1926. Eino Leino finlandiar poeta, eleberrigilea eta saiakera-idazlea hil zen (j. 1878).
• 1927. Fritz Lang austriarraren Metropolis filma kaleratu zen, garaiko film mutu garestiena.
• 1928. Leon Trotski eta oposizio ezkertiarreko beste 30 kide bidali zituzten Sobiet Batasunetik. Trotski Alma-Atára (Almatyko probintzia) atzerriratu zen.
• 1929. Tintin, Hergék sortutako pertsonaia ospetsua, agertu zen lehen aldiz  Belgikako Le Vingtième Siècle egunkariaren suplementoan.
• 1945. Rod Stewart ingeles abeslaria eta musikaria jaio zen.
• 1946. Nazio Batuen Erakundearen lehen Batzar Nagusia izan zen Londresen, 51 estatu kideen ordezkariekin.
• 1949. Othon Friesz frantziar margolaria eta diseinatzailea hil zen (j. 1879).
• 1951. Sinclair Lewis, estatubatuar idazlea, 1930eko Literaturako Nobel saria hil zen (j. 1885).
• 1957. Gabriela Mistral, eusko eta aimara jatorriko txiletar idazlea, 1945eko Literaturako Nobel Saria hil zen (j. 1889).
• 1961. Dashiell Hammett estatubatuar idazlea hil zen (j. 1894).
• 1962. Ana Elordi euskal aktorea jaio zen.
• 1966. Nishizō Tsukahara japoniar almirantea hil zen (j. 1887).
• 1967. Charlotte Berend alemaniar margolaria eta Berlineko Sezesioko partaidea hil zen (j. 1880).
• 1970. Charles Olson abangoardiako estatubatuar olerkaria hil zen (j. 1910).
• 1970. Nicanor Narbarte gipuzkoar kirolzale eta euskalzalea, euskal abizenei buruzko liburu baten idazlea hil zen.
• 1971. Gabrielle Coco Chanel, frantziar moda diseinatzailea, hil zen (j. 1883).
• 1976. Pedro Ispizua Bermeo eta Bilboko udal arkitektoa hil zen (j. 1895).
• 1984. Inaxio Perurena euskal harri-jasotzailea jaio zen.
• 1984. Souvanna Phouma Laoseko Erresumako lehen ministroa hil zen (j. 1901).
• 1985. Daniel Ortega Nikaraguako presidente izendatu zuten.
• 1986. Jaroslav Seifert, txekiar poeta eta kazetaria, 1984ko Literaturako Nobel Saria, hil zen (j. 1901).
• 1993. Luther Gulick estatubatuar kudeaketa aditua hil zen (j. 1892).
• 1997. Alexander Robertus Todd, eskoziar biokimikaria, 1957ko Kimikako Nobel Saria, hil zen (j. 1907).
• 2008. Kolonbiako FARC gerrillak bi bahitu askatu ditu: Clara Rojas eta Consuelo Gonzalez Perdomo.
• 2010. Torbjørn Yggeseth norvegiar eski-jauzilaria hil zen (j. 1934).
• 2015. Francesco Rosi italiar zinemagilea hil zen (j. 1922).
• 2015. Robert Stone estatubatuar idazlea hil zen (j. 1914).
• 2016. Carles Puigdemont (Junts pel Sí) Kataluniako Generalitateko presidentea izendatua izan zen, CIUko bere alderdikide eta ordurarteko presidentea zen Artur Mas politikariaren ordez.
• 2016. David Bowie ingeles abeslaria eta musikaria hil zen (j.1947).

Urtarrilaren 9a

• 1349. Basilean (Suitzan), izurritearen errua juduei bota zioten eta preso hartu eta erre egin zituzten.
• 1522. Adriano de Utrecht Eliza Katolikoaren aitasantu aukeratu zuten, Adriano VI.a izena hartuz. Joan Paulo II.a arte ez da italiarra ez den beste aitasanturik izango.
• 1806. Londresen, Nelson almirantearen hileta izan zen, Saint Paul katedralean lurperatu zutelarik.
• 1863. Londresko metroaren linea bat zabaldu zen, munduko lehena.
• 1873. Napoleon III.a, Frantziako enperadorea (1852–1870) hil zen (j. 1808).
• 1875. Alfontso XII.a Bartzelonara iritsi zen Marseillatik Navas de Tolosa izeneko fragatan.
• 1878. Victor Manuel II.a, Piamonte-Sardiniako azken errege eta Italiako lehena, hil zen (j. 1820).
• 1908. Simone de Beauvoir idazle, filosofo eta feminista frantziarra jaio zen (h. 1986).
• 1923. Lehen hegaldia autogiron, Madrilen, Juan de la Cierva aeronautika asmatzaileak bultzatuta.
• 1939. Italiak Libia bere lurraldearen parte bilakatu zuen.
• 1951. Nazio Batuen New Yorkeko egoitza inauguratu zuten.
• 1959. Vega de Tera uharkako presa lehertu zen eta Ribadelago herrian (Zamora) 450 biztanletik 150 hil ziren.
• 1986. Kodak enpresak bat-bateko kamerak egiteari eta saltzeari utziko zion, patente kontuan Polaroidekin zuen borroka galdu eta gero.
• 2007. Apple enpresak, iPhone merkaturatuko zuela esan zuen Macworlden.

Urtarrilaren 8a

• 1324. Marco Polo esploratzaile italiarra hil zen (j.1254).
• 1601. Baltasar Gracian, espainiar idazlea, jaio zen (h. 1658).
• 1642. Galileo Galilei, italiar filosofo, fisikari eta astronomoa hil zen (j.1564).
• 1856. Boraxa aurkitu zuten, detergente, suabizante, xaboi, desinfektante eta pestizidetan asko erabiliko dena.
• 1870. Miguel Primo de Rivera militar eta diktadore espainiarra jaio zen (h.1930).
• 1875. Manuel Iradier gasteiztarrak Afrikako bidaia hasi zuen.
• 1879. Baldomero Espartero, espainiar militar eta politiko liberala, hil zen (j. 1793).
• 1888. Julene Azpeitia, idazlea eta ikastolen bultzatzailea, jaio zen Zumaian (h. 1980).
• 1902. Carl Rogers, estatubatuar psikologoa, jaio zen (h. 1987).
• 1918. Woodrow Wilsonen 14 puntuak publikatu ziren, Nazioen Ligaren oinarri.
• 1935. Elvis Presley musikari estatubatuarra jaio zen (h. 1977).
• 1942. Stephen Hawking fisikari britainiarra jaio zen.
• 1947. David Bowie abeslari britainiarra jaio zen.
• 1959. Fidel Castro kubatarrak Santiago de Cuba bereganatu zuen, eta Kubako Iraultza gauzatu zuen.
• 1974. LPEE (OPEP) erakundeak petrolioaren prezioa estabilizatzea erabaki zuen Ginebran, baldin eta herrialde industrializatuek inflazioari eutsi eta konpainia handiek bere etekinak gutxitzen bazituzten.
• 1982. Andorran lehen aldiz presidente bat aukeratu zuten.
• 1986. Laborategian kontzebitutako lehen hirukiak jaio ziren Israelen.

Urtarrilaren 7a

• 1536. Katalina Aragoikoa, Ingalaterrako erregina izan zena, hil zen (j. 1485).
• 1610. Galileo Galileik Jupiterren 4 satelite ikusi zituen aldi berean: Calisto, Europa, Ganimedes eta Io.
• 1714. Idazteko makina patentatu zuten (urte batzuk geroago fabrikatu zuten).
• 1768. Josef Bonaparte, Pepe Botella, Napoleon Bonaparteren anaia eta Espainiako (1808 – 1813)eta Napoliko errege (1806 – 1808) izango zena, jaio zen (h. 1844).
• 1782. Juan Etxamendi bertsolari nafarra jaio zen Luzaiden (Nafarroa) (h.1879).
• 1927. Telefono bitartezko lehen nazioarteko elkarrizketa egin zen, New York eta London bitartean.
• 1936. Espainian, Niceto Alcalá Zamorak, Espainiako Bigarren Errepublikako presidenteak, Gorteak disolbatu zituen eta hauteskundeak konbokatu otsailaren 16rako.
• 1943. Nikola Tesla ingeniari elektriko eta asmatzaile serbiarra hil zen (j. 1856).
• 1953. AEBetan, Harry Truman presidenteak hidrogeno bonba garatu zutela iragarri zuen.
• 1964. Nicolas Cage aktore estatubatuarra jaio zen.
• 1980. India: Indira Gandhiren alderdi politikoak hauteskundeak irabazi zituen.
• 1989. Hirohito, japoniar enperadorea (1926tik 1989), hil zen (j. 1901).
• 2015. Frantziako Paris hiriburuan Charlie Hebdoren aldizkariaren egoitzaren aurkako atentatua jazo eta 12 lagun hil eta beste 4 zauritu dituzte.

Urtarrilaren 6a

• 1412. Jeanne d´Arc jaio zen.
• 1492. Errege-erregina Katolikoak Granadan sartu ziren, Boabdil garaitu ondoren.
• 1540. Ingalaterra, Henrike VIII.a Ana Cleveseskoarekin ezkondu zen. Laugarren emaztea zuen hau eta, ezagutu zuenean, baztangaren markak zituela eta ez zitzaion batere gustatu. Berehala utziko zuen. Henrikeren emazteen artean azkena izango zen hiltzen.
• 1598. Teodoro I.a Errusiako tsarra hil zen (j. 1557).
• 1655. Leonor Magdalena Palatinado-Neoburgokoa Austriako enperatriza jaio zen (h. 1720).
• 1745. Jacques-Étienne Montgolfier, abiazioaren sustatzaile frantsesa, jaio zen (h. 1799).
• 1775. Auguste Jean Ameil, frantses brigada jenerala, jaio zen (h. 1822).
• 1838. Samuel Morsek eta Alfred Vail laguntzaileak telegrafo elektrikoa lehen aldiz erakutsi zuen.
• 1852. Louis Braille Braille kodearen sortzailea hil zen (j. 1809).
• 1875. Alfontso XII.a Parisetik Madrilerantz abiatu zen, Espainiako errege izateko xedez.
• 1878. Asociación Euskara de Navarra lehen aldiz batzartu zen, euskara, euskal literatura eta historia zaintzeko eta hedatzeko asmoarekin.
• 1914. AEBetan, Henry Fordek ordu eta erdira jaitsi zuela T modeloa ekoizteko denbora eta bere lantegietan langileek 8 orduko jornada egingo zutela jakinarazi zuen.
• 1919. Theodore Roosevelt, presidente estatubatuar ohia eta etorkizunean presidente izango zen Franklin Delano Roosevelten urrutiko lehengusua, hil zen (j.1858).
• 1919. Alemanian Karl Liebknecht, Rosa Luxemburg eta Georg Ledebourrek zuzenduriko altxamendu espartakistak porrot egin zuen.
• 1945. Polonian, sobietar tropek Auschwitzeko kontzentrazio esparruan sartu ziren eta 5.000 presotik gora utzi zituzten aske.
• 1945. Edith Frank-Holländer, Ana Franken ama, hil zen (j. 1900).
• 1953. Malcolm Young, AC/DC taldeko gitarra, jaio zen.
• 1979. ETAk, Antonio Ramirez Gallardo goardia zibila eta bere neskalaguna erail zituen Beasainen.
• 2009. Ron Asheton, The Stooges taldeko gitarra-jolearen gorpua aurkitu zuten. Egia esan, egun batzuk lehenago hila zegoen. (j. 1948)

Urtarrilaren 5a

• 1744. Gaspar Melchor de Jovellanos, espainiar idazle eta politikoa, jaio zen (h. 1811).
• 1759. AEBetan, George Washington Martha Dandridge Custisekin ezkondu zen.
• 1762. Constanze Weber, Mozarten emaztea, jaio zen (h. 1842).
• 1841. Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak zituzten foruak ezeztu zituzten.
• 1886. Robert Louis Stevensonen Dr. Jekyll eta Mr. Hyde liburua argitaratu zen.
• 1895. Frantzian, Alfred Dreyfus ofiziala degradatua izan zen eta betirako kartzelaratu zuten Deabruaren irlan.
• 1896. Austriako prentsak, Wilhelm Röntgenek erradiazio elektromagnetikoa –X izpiak– aurkitu zuela plazaratu zuen.
• 1902. Resurreccion Maria Azkuek Ibaizabal astekaria sortu zuen.
• 1903. Praxedes Mateo Sagasta, espainiar politikoa, hil zen (j. 1825).
• 1909. Kolonbiak Panamaren independentzia aintzatetsi zuen.
• 1914. AEBetan, Ford Motor Companyk 8 orduko jornada laborala anuntziatu zuen eta 5,5 dolarreko soldata minimoa.
• 1919. Alemanian Alemaniar Langileen Komite Librea sortu zen, geroago Alderdi Nazia izango zena.
• 1931. Juan Goytisolo idazle kataluniarra, jaio zen.
• 1932. Umberto Eco idazle, hizkuntzalari eta filosofo italiarra, jaio zen.
• 1933. Golden Gate Zubia eraikitzen hasi ziren San Frantziskoko badian.
• 1936. Ramon Maria Valle-Inclan idazle galiziarra hil zen (j.1866).
• 1938. Joan Karlos I.a Espainiako erregea jaio zen.
• 1960. Phil Thornalley, britainiar musikoa eta The Cure taldeko kidea, jaio zen.
• 1969. Marilyn Manson, estatubatuar abeslari eta artista, jaio zen.
• 1970. Max Born matematikari eta fisikari alemaniarra, 1954ko Fisikako Nobel Saria irabazi zuena, hil zen (j. 1882).

Urtarrilaren 4a

• 1642. Isaac Newton, ingeles zientzialari, alkimista, filosofoa eta matematikaria, jaio zen (h. 1727).
• 1643. Isaac Newton matematikari eta fisiko britainiarra jaio zen (h. 1727).
• 1740. Jose Ignazio Gerriko Enatarriaga, gipuzkoar idazlea eta apaiza, jaio zen (h. 1824).
• 1785. Jacob Grimm, alemaniar ipuin idazlea eta Wilhelm Grimm ipuin idazlearen anaia jaio zen (h. 1863).
• 1813. Luis Luziano Bonaparte frantzes euskalaria jaio zen (h. 1891).
• 1833. Fernando VII.a Espainiako erregeak Lege Salikoa atzera bota zuen eta Berrespen Pragmatikoa aldarrikatu; Lehen Gerra Karlistaren hasiera.
• 1852. Louis Braille, behatzen bidez irakurtzeko bere izena daraman sistemaren frantziar asmatzailea hil zen (j. 1809).
• 1863. Suezeko kanala ireki zuten, Itsaso Gorria eta Mediterraneoa itsasoa batuz.
• 1864. Pepe Artola gipuzkoar idazlea jaio zen (h. 1929).
• 1879. Manuel Maria Smith Ibarra, bizkaitar arkitektoa jaio zen (h. 1956).
• 1895. Manuel Pavía Rodríguez de Alburquerque, espainiar miliarra  hil zen (j. 1827).
• 1904. Espainian aeronautikako lehen laborategia jarri zen.
• 1912. Ignacio Kortabitarte, bizkaitar esku pilotaria jaio zen (h. 1998).
• 1918. Errusiak Finlandiaren independentzia onartu zuen.
• 1920. Benito Pérez Galdós, espainiar idazlea, hil zen (j. 1843).
• 1928. Castor Jauregibeitia Cocherito de Bilbao, bizkaitar zezenlaria hil zen (j. 1876).
• 1946. IBM, estatubatuar enpresak, Francisco Francori 109.000 pezeta esleitu zizkion, Espainiako beharginen artean banatzeko xedez.
• 1954. AEBetan, Elvis Presleyk lehen diska grabatu zuen.
• 1956. Bernard Sumner, britainiar musikoa  (New Order, Joy Division, Electronic) jaio zen.
• 1958. Sputnik 1 sobietar satelitea atmosferan desintegratu zen.
• 1960. Michael Stipe, estatubatuar abeslaria (REM), jaio zen.
• 1960. Albert Camus, frantziar idazlea eta filosofoa, hil zen (j. 1923).
• 1963. Till Lindemann, Rammstein taldeko abeslaria, jaio zen.
• 1966. Pierre Narbaitz Jauregi, baxenabar misiolaria hil zen (j. 1910).
• 1972. Aquilina Terreros San Martín, bizkaitar ehun urteko emakumea, hil zen (j. 1866).
• 1977. Manifestaldiak Espainia osoan amnistia eskatuz.
• 1978. Euskal Kontseilu orokorra sortu zen, Jesus Maria Leizaola lehen lehendakari izanez.
• 1986. Phil Lynott, Thin Lizzy irlanda rock taldeko baxu-jotzaile eta taldeburua, hil zen (j. 1949).
• 1995. Brooks Stevens, estatubatuar diseinatzaile industriala hil zen.

Urtarrilaren 3a

Sehaska egutegiko izendegia: Jenofa.

Jaieguna: Bilboko Eliza Nagusiaren festaburua. Erdi Aroko ezpata ospetsua.

• K. a. 106. Zizeron, erromatar filosofoa, jaio zen (h. K. a. 43).
• 235 edo 236. Antero, Eliza katolikoaren Aita Santua, hil zen (j. ???).
• 313. Nintoku, Japoniako 16. enperadorea, jaio zen (h. 399).
• 1179. Tibalt III.a Xanpainakoa, jaio zen (h. 1201).
• 1196. Tsuchimikado, Japoniako enperadorea, jaio zen (h. 1231).
• 1239. Joan II.a Bretainiakoa, Bretainiako dukea, jaio zen (h. 1305).
• 1321. Iraurgi izeneko lekuan Azkoitia sortu zen, Alfontso XI.a agintean zela.
• 1322. Filipe II.a Nafarroakoa eta V.a Frantziakoa Luzea, hil zen (j. 1292–1293); erregealdia amaitu eta Karlos I.a Nafarroakoa eta IV.a Frantziakoarena hasi zen.
• 1468. Joanes I.a Albretekoa, Albreteko 15. kondea, hil zen (j. 1425).
• 1496. Leonardo da Vincik bere makina hegalaria probatu zuen, arrakastarik gabe.
• 1521. Leon X.a Aita Santuak Martin Luther eskumikatu zuen.
• 1639. Éléonore Desmier d’Olbreuse, Wilhelmsburgeko kontesa eta Brunswick-Lüneburgeko dukesa, jaio zen (h. 1722).
• 1630. Juan Villela, bizkaitar politikaria, Madrilen, hil zen (j. 1563).
• 1698. Pietro Metastasio, italiar libreto egilea eta olerkaria, jaio zen (h. 1782).
• 1705. Luca Giordano, italiar margolaria, hil zen (j. 1634).
• 1756. Jérôme Pétion de Villeneuve, frantziar idazle eta politikaria, Parisko alkatea, jaio zen (h. 1794).
• 1777. Princetoneko bataila (AEB): George Washington, estatubatuar jeneralak, Charles Cornwallis britainiarra garaitu zuen.
• 1779. Gustav Philipp Zwinger, alemaniar margolaria, jaio zen (h. 1819).
• 1785. Baldassare Galuppi, italiar musikagile barrokoa, hil zen (j. 1706).
• 1795. Errusiak eta Austriak itun bat sinatu zuten Polonia bien artean banatzeko.
• 1795. Errusiak eta Austriak itun bat sinatu zuten Polonia bien artean banatzeko.
• 1802. Félix Dupanloup, frantziar prelatua, jaio zen (h. 1878).
• 1810. Anton Abadia, euskal geografoa, astronomoa eta euskal kulturaren eragilea (h. 1897).
• 1815. Austriak, Erresuma Batuak eta Frantziak Prusia eta Errusiaren aurkako ezkutuko aliantza eratu zuten.
• 1833. Ingalaterrak Malvina Uharteak inbaditu zituen.
• 1835. Lehen Karlistadan zehar Ormaiztegiko gudua jazo zen.
• 1836. Mexikok Espainiatik bereizi eta independentzia lortu zuen.
• 1845. Antero Apaolaza, gipuzkoar idazlea eta Bergarako alkatea, jaio zen (h. 1908).
• 1846. Pedro María Unanue, bizkaitar kantari tenorra, hil zen (j. 1814).
• 1866. Aquilina Terreros San Martín, 106 urte eta egun bat bizi izandako bizkaitar emakumea (h. 1972).
• 1867. Juan Kruz Zapirain, gipuzkoar bertsolaria, jaio zen (h. 1934).
• 1870. Atentatua Madrilen Prim jeneralaren (gobernuko presidentea) aurka.
• 1874. Pavía jeneralak Espainiako Lehen Errepublikari amaiera eman zion.
• 1875. Pierre Larousse, frantziar pedagogoa, entziklopedista eta argitaldaria, hil zen (j. 1817).
• 1876. Wilhelm Pieck, Alemaniako Errepublika Demokratikoko presidentea, jaio zen (h. 1960).
• 1883. Clement Attlee, Erresuma Batuko lehen ministroa, jaio zen (h. 1967).
• 1891. Jose Ramon Zubillaga, gipuzkoar idazlea, jaio zen (h. 1975).
• 1892.  J.R.R. Tolkien, ingeles filologo, irakasle eta fantasia epikoko idazlea, jaio zen (h. 1973).
• 1893. Pierre Drieu La Rochelle, frantziar idazlea, jaio zen (h. 1945).
• 1894. Pola Negri, poloniar antzezlea, zinema mutuko izar handienetako bat, jaio zen (h. 1987).
• 1895. Mitxel Elizanburu, Inozentzio anaia, lapurtar apaiza eta euskal idazlea, hil zen (j. 1826).
• 1897. Pola Negri, poloniar-estatubatuar aktorea, zinema mutuko izar handienetako bat, jaio zen (h. 1987).
• 1897. Marion Davies, estatubatuar aktorea, jaio zen (h. 1961).
• 1898. Florentzio Markiegi Olazabal, gipuzkoar politikari abertzalea, jaio zen (h. 1937).
• 1899. The New York Times aldizkarian automobil hitza lehen aldiz erabili zen.
• 1901. Ngô Đình Diệm, Vietnamgo lehenengo presidente, jaio zena (h. 1963).
• 1903. Alois Hitler, Adolf Hitlerren aita, hil zen (j. 1837).
• 1907. Dorothy Arzner, estatubatuar zinema-zuzendaria, aitzindaria emakumeak zinemaren industrian sartzeko lanean, jaio zen (h. 1979).
• 1907. Jacques Godechot, frantziar historialaria, 1789ko Iraultzan aditua, jaio zen (h. 1989).
• 1907. Ray Milland, galestar aktorea, jaio zen (h. 1986).
• 1910. Frenchy Bordagaray, euskal jatorridun estatubatuar beisbol jokalaria, jaio zen (h. 2000).
• 1910. John Sturges, estatubatuar zinema zuzendaria, jaio zen (h. 1992).
• 1914. Eduardo Moreiras, galiziar idazlea, jaio zen (h. 1991).
• 1916. Keith James Laidler, britainiar kimikaria, jaio zen (h. 2003).
• 1917. Pierre Dervaux, frantziar orkestra-zuzendaria, jaio zen (h. 1992).
• 1918. Errusiak independentzia onartu zion Finlandiari.
• 1920. Hainbat lurrikarak eta sumendi-erupziok 7.000 hildakotik gora eragin zituzten Mexikon.
• 1920. Hainbat lurrikarak eta sumendi-erupziok 7.000 hildakotik gora eragin zituzten Mexikon.
• 1921. Turkiak bakea sinatu zuen Armeniarekin.
• 1921. Claude Vigee, alsaziar olerkigilea, idazlea eta itzultzailea, jaio zen.
• 1923. Jaroslav Hašek, txekiar idazle eta kazetaria, hil zen (j. 1883).
• 1924. Howard Carter esploratzaileak Tutankhamon-en sarkofagoa aurkitu zuen Erregeen Haranean (Egipto).
• 1925.  Benito Mussolinik legez kanpo utzi zituen oposizioko alderdiak, Alderdi Faxista Italiako bakarra bilakatuz.
• 1926. Émile Larre, Sokorri, baxenafar idazlea, bertsolaria, euskaltzain osoa eta apaiza, jaio zen (h. 2015).
• 1926. George Martin, britainiar musikagilea eta ekoizlea, Bosgarren Beatlea, jaio zen (h. 2016).
• 1927. Pedro Mendizabal, bizkaitar abokatu eta politikaria, jaio zen (h. 1982).
• 1929. Sergio Leone, italiar gidoilari, ekoizle eta zinema zuzendaria, spaghetti western azpigeneroaren sortzailetzat joa, jaio zen (h. 1989).
• 1930. Marcel Dubé, Quebecdar antzerkigilea, Kanadako antzerkigile onenetako eta oparoenetako bat, jaio zen (h. 2016).
• 1931. Joseba Andoni Leizaola, gipuzkoar politikari jeltzalea eta Eusko Legebiltzarreko mahaiburua, jaio zen (h. 2017).
• 1931. Joseph-Jaques-Césaire Joffre, Frantziako mariskal, hil zena (j. 1852).
• 1933. Anne Stevenson, estatubatuar poeta, jaio zen.
• 1934. Gobernuak Persiaren izena aldatu eta Iran deitzea erabaki zuen.
• 1939. Carmelo Erdozain, nafar musikagile eta apaiza, jaio zen.
• 1942. Lászlo Sólyom, Hungariako presidente ohia, jaio zen.
• 1944. Jurgis Baltrušaitis, lituanierazko eta errusierazko olerkaria, hil zen (j. 1873).
• 1946. John Paul Jones, britainiar musikoa eta Led Zeppelin taldeko kidea, jaio zen.
• 1947. Joseph McCarthy politikaria EEBBko senatari bilakatu zen.
• 1949. Herbehereak Indonesiaren independentzia errekonozitu zuen.
• 1950. Victoria Principal, estatubatuar aktorea, jaio zen.
• 1951. Rosa Montero, espainiar idazlea, jaio zen.
• 1952. Esperanza Aguirre, espainiar politikaria, jaio zen.
• 1953. Jesus Etxezarraga, bizkaitar idazlea, jaio zen.
• 1954. Michèle Audin, frantziar matematikaria, jaio zen.
• 1956. Mel Gibson, estatubatuar aktore, zuzendari eta ekoizlea, jaio zen.
• 1956. Beijing eta Mosku arteko trenbide berria inauguratu zen (Ulan Bator eta Irkutsketik barrena).
• 1957. Hamilton Watch Company enpresak lehen erloju elektrikoa atera zuen.
• 1958. Edmund Hillaryk zuzenduriko espedizio bat Hego Polora iritsi zen.
• 1958. Alexander Meissner, austriar fisikari eta ingeniaria, hil zen (j. 1883).
• 1959. Alaska Ameriketako Estatu Batuetako 49. estatua bihurtu zen.
• 1960. Victor Sjöström, suediar zinemagilea eta antzezlea, zinemaren aitzindarietako bat, hil zen (j. 1879).
• 1961. AEBk erlazio diplomatikoak hautsi zituzten Kubarekin.
• 1962. Joan XXIII.a Aita Santuak Fidel Castro eskumikatu zuen.
• 1966. Anizeto Olano, Amaialde, gipuzkoar idazle kaputxinoa, hil zen (j. 1896).
• 1969. Michael Schumacher 1 Formulako gidaria, munduko txapelketa gehien irabazi dituena jaio zen Alemanian.
• 1971. Eskoziako Glasgow hirian Celtic Glasgow taldearen Celtic Park estadioan baranda bat erori ondoren 66 lagun hil ziren.
• 1974. Alessandro Petacchi, italiar txirrindularia, jaio zen, jaio zen.
• 1976. Angelos Basinas, greziar futbolaria, jaio zen.
• 1977. Mayumi Iizuka, anime aktorea, jaio zen.
• 1980. Necati Ateş, turkiar futbolaria, jaio zen.
• 1980. Lucien Buysse, belgikar txirrindularia, hil zen (j. 1892).
• 1983. Clément Duhour, euskal antzezle, abeslari eta kirolaria, Neuilly-sur-Seinen, hil zen (j. 1912).
• 1985. Aritz Borda, gipuzkoar futbolaria, jaio zen.
• 1987. Daniel Estrada, gipuzkoar futbolaria, jaio zen.
• 1987. Jean Philipe Labade mertzenarioa Portugalen atxilotu dutela jakin zen. GALeko hainbat ekintzatan parte hartu eta ekintzak egiteko jendea kontratatzen ibili bide zelarik.
• 1988. Nando González, bizkaitar futbolaria, hil zen (j. 1921).
• 1988. Gaston Eyskens, Belgikako lehen ministroa, hil zen (j. 1905).
• 1990. Alemaniaren Berbateratzea gauzatu zen.
• 1992. Jon Aurtenetxe, bizkaitar futbolaria, jaio zen.
• 1992. Judith Anderson, australiar-estatubatuar antzezlea, hil zen (j. 1897).
• 1992. Estatu Batuek Errusiarekin harremanak berrezarri zituzten.
• 1993. Delta II 7425 suziri baten bidez EEBBko Mars Polar Lander zunda Martera bidali zen.
• 1994. Irkutsken (Errusia) Aeroflot Tupolev TU-154 hegazkin batek istripua izan zuen lur hartu ondoren, eta 125 lagun hil ziren.
• 1997. Miguel Indurainek amaiera eman zion bere ibilbide profesionalari.
• 1999. Estatu Batuek Mars Polar Lander-a jaurti zuten.
• 2002. Freddy Heineken, herbeherear garagardo enpresaria, hil zen (j. 1923).
• 2003. Monique Wittig, frantziar idazlea eta teoriko feminista, lesbofeminismoari funtsezko ekarpena egin ziona, hil zen (j. 1935).
• 2003. Derioko udal pilotalekua inauguratu zen.
• 2003. Dimako udal pilotalekua inauguratu zen.
• 2003. Josu Feijoo, arabar mendizale eta abenturazaleak Hego Polo Geografikoko Zeharkaldia burutu zuen.
• 2004. Flash Airlines konpainiako 604. hegaldiak istripua izan zuen Egiptoko kostaldean eta Itsaso Gorrira erori zen, 148 hildako eraginez.
• 2005. Will Eisner, estatubatuar komikigilea, hil zen (h. 1917).
• 2006. Lau eta zazpi urteko bi haur hil ziren Bilboko Basurtu auzoan, kotxe batek harrapatu eta gero.
• 2006. Internet 100 milioi erabiltzaile izatera iritsi zen.
• 2008. Iñaki Badiola enpresaburu donostiarrak errealeko hauteskundeak irabazi zituen %72ko babesarekin.
• 2011. Arnold Schwarzenegger austriar aktorearen Kaliforniako gobernadore agintaldia amaitu zen.
• 2012. Artemio Zarco, gipuzkoar abokatua, idazlea eta zutabegilea, hil zen (j. 1930).
• 2012. Josef Škvorecký, txekiar idazlea, hil zen (h. 1924).

Urtarrilaren 2a

• 876. Tota Nafarroakoa jaio zen (h. 958).
• 1403. Basilios Bessarion, bizantziar filosofoa eta erlijiosoa jaio zen (h. 1472).
• 1492. Granadako Erresuma Errege-erregina Katolikoen aurrean errenditu zen.
• 1664. Pierre Urte, lapurtar idazlea jaio zen (h. 1725/1730).
• 1819. Maria Luisa Parmakoa, Espainiako erregina, Karlos IV.aren emaztea eta Fernando VII.a eta Karlos Maria Isidro Borboikoaren ama, hil zen erbestean (j. 1751).
• 1870. Napoleon III.ak Frantzia monarkia konstituzional bihurtu zuen.
• 1871. Espainian, Amadeo Savoiakoak zin egin zuen konstituzioa.
• 1890. Julian Gaiarre tenore nafarra hil zen (j. 1844).
• 1891. Jean Baptiste Elizanburu idazle lapurtarra hil zen (j. 1828).
• 1912. Alemanian, neonezko gas iluminazio publikoa inaguratu zuten.
• 1914. Alfontso XIII.a Espainiakoak Kongresua disolbatu zuen.
• 1920. Isaac Asimov, errusiar idazle eta biokimikoa,  jaio zen Petrovichin (Bielorrusia) (h.1992).
• 1921. Santa Isabel ontzia Galiziako Vilagarcia de Arousa herrian hondoratu zen. 244 hildako egon ziren.
• 1924. Boni Fernandez, bilbotar txistularia jaio zen (h. 2009).
• 1959. Kubako Iraultza: Fidel Castrok agintea hartu zuen.
• 1959. Filgi Claverie, Euskal Kultur Erakundeko sortzaile, diruzain eta lehendakariordea jaio zen.
• 1976. Paz Vega, espainiar aktorea jaio zen.
• 1982. Berastegin Alegiako Pablo Garaialde Jauregizabal taxilaria hilda agertu zen. Hilketa Triple Ak bere gain hartu zuen.
• 1991. SESB desegin zen, Mikhail Gorbatxoven kargu-uztearekin.
• 1997. Miguel Indurain txirrindulariak txirrindularitza utzi zuen.
• 1999. Juan Jose Ibarretxe politikari jeltzalea Lehendakari izendatu zuten.
• 2000. Salbador Zapirain Ataño gipuzkoar idazlea eta eleberrigilea hil zen (j. 1912).
• 2000. Maria de las Mercedes de Borbon y Orleans, Bartzelonako kondesa eta Espainiako Joan Karlos I.aren ama, hil zen. (j. 1910).
• 2004. 2004ko Indiako Ozeanoko lurrikara eta ondorengo tsunamiak, Indonesia, Sri Lanka, India eta Tailandian 230.000 hildako eta milaka desagertu eragin zituen.
• 2005. Lourdes Iriondo euskal kantaria zendu zen (j. 1937).
• 2009. Antonio Zavala gipuzkoar herri literaturaren ikertzaile eta euskaltzaina hil zen (j. 1928).
• 2011. 2011ko Espainiako Tabakoaren Aurkako Legea indarrean sartu zen.
• 2012. Kutxak, BBKk eta Vital Kutxak bat egin ondoren, Kutxabank merkaturatu zen.

Urtarrilaren 1a

• 404. Erroman, ezagutzen den azken gladiadore lehiaketa izan zen.
• 1387. Karlos II.a Nafarroakoa hil zen (j. 1332).
• 1431. Rodrigo de Borja, espainiar kardinala eta 1492an aitasantu egingo zutena Alexandro VI.a izena hartuz, jaio zen (h. 1503).
• 1501. Normalean, data hau hartzen da inkunable izeneko liburuen azkena bezala.
• 1511. Henrike, Cornwalleko dukea, Henrike VIII.a Ingalaterrakoa eta Katalina Aragoikoaren semea, jaio zen (berehala hilko zen).
• 1515. Luis XII.a Frantziakoa hil zen (j. 1462).
• 1561. Pedro Urtsua nafar militarra eta konkistatzailea hil zen (j. 1520 inguruan).
• 1572. Pio V.a Aitasantua hil zen (j. 1504).
• 1788. Ingalaterran The Times egunkariko lehen alea argitaratu zen.
• 1801. Britainia Handia eta Irlandako erresumek bat egin zuten Erresuma Batua sortuz.
• 1806. Frantzian, Napoleon I.ak egutegi errepublikarra bertan behera utzi eta gregoriarra jarri zuen indarrean.
• 1808. AEBek esklabo inportazioa debekatu zuen.
• 1818. Mary Shelleyk Frankensteineleberria argitaratu zuen.
• 1820. Espainian, Rafael de Riego jenerala altxatu zen Las Cabezas de San Juanen, Fernando VII.aren absolutismoaren aurka eta 1812ko Konstituzioa aldarrikatu zuen, Hirurteko Liberalari hasiera emanez.
• 1863. Estatu Batuak: Abraham Lincoln presidenteak, esklabutzaren abolizioa aldarrikatu zuen.
• 1867. Alfred Nobel kimikoak dinamita lortu zuen lehen aldiz, industri ekoizpena egiteko eran.
• 1880. Panamako kanalaren lanak hasi ziren.
• 1896. Charles Floquet, euskal politikaria eta  Frantziako Lehen Ministroa izandakoa, hil zen (j. 1828).
• 1899. Espainiak Estatu Batuei eman zien Kubako lurraldea.
• 1910. Espainian lehen aldiz jan zituzten 12 mahats ale kanpaiak jotzen zuten bitartean, frantsesen moda jarraituz.
• 1912. Kim Philby, britainiar espioia jaio zen (h. 1988).
• 1919. Alemania: Alemaniako Alderdi Komunista sortzen da, Rosa Luxemburg, Karl Liebnecht eta Guillermo Piecken eskutik.
• 1919. Jerome David Salinger, idazle estatubatuarra jaio zen (h. 2010).
• 1930. Paisleyn, Glasgowtik gertu (Eskozia) 80 haur hil ziren zine baten izandako sutean.
• 1952. Hamad bin Khalifa Al Thani, Qatarko emirra jaio zen.
• 1959. Kuba: Fulgencio Batista diktadoreak Kubatik ihes egin zuen Fidel Castroren erasoaren ondoren.
• 1960. Benin eta Kamerun Frantziatik independizatu ziren.
• 1960. Shinya Tsukamoto, japoniar zinemagilea eta idazlea jaio zen.
• 1981. Manuel de Irujo, abokatu nafarra eta politikari jeltzalea hil zen (j. 1891).
• 1984. Mikel Goikoetxea, bizkaitar ETAkidea, hil zen GAL bandaren bala baten ondorioz (j. 1956).
• 1986. Europar Batasuna: Espainia eta Portugal Europar Batasunan sartu ziren.
• 1993. Txekoslovakia, 74 urte batera izan eta gero, bi estatutan banatu zen: Eslovakia eta Txekiar Errepublika.
• 1995. Austria, Finlandia eta Suedia Europar Batasunan sartu ziren.
• 1999. Eurogunea: Euroa 11 herrialdetako txanpon ofiziala bihurtu zen (Austria, Belgika, Herbehereak, Luxenburgo, Italia, Irlandako Errepublika, Finlandia, Alemania, Frantzia, Espainia eta Portugal, nahiz eta oraindik billete eta txanponik ez kaleratu.
• 2002. Eurogunea: Euroa ezarri zen Europar Batasuneko 12 estatuko diru ofizialtzat (aurrekoak gehi Grezia).
• 2006. Tabakoaren aurkako legea indarrean jarri zen Espainia eta Euskal Herrian.
• 2012. Kutxabank sortu zuten, Bilbao Bizkaia Kutxak, Gipuzkoa Donostia Kutxak eta Gasteiz Araba Kutxak osatuko euskal banku berria.