Abenduaren 31

• 192. Komodo erromatar enperadorea hil zuten.
• 1788. Ingalaterran The Times egunkariko lehen alea argitaratu zen.
• 1869. Henri Matisse margolaria jaio zen (h. 1954).
• 1872. Joseph Garat Baionako alkate ohia jaio zen  (h. 1944).
• 1879. Thomas Alva Edisonek goritasunezko lanpara jendaurrean erakutsi zuen lehenbizikoz.
• 1889. Jose Miguel Barandiaran antropologo, etnografo eta apaiza jaio zen (h. 1991).
• 1899. Espainiak Estatu Batuei eman zien Kubako lurraldea.
• 1936.  Miguel de Unamuno, idazle eta filosofo bilbotarra hil zen (j. 1864).
• 1951. Iratiko Burdinbideak bere azken bidaia egin zuen.
• 1982. EITB telebistaren lehen emisioa Karlos Garaikoetxearen mezu batekin.
• 1991. SESB ofizialki desegin zen.
• 1998. Pezeta zirkulaziotik kendu zuten. Europar Batasuneko estatu gehienetan txanpon propioa erabili zuten azken eguna izan zen, handik aurrera euroa erabiliko baitzuten.
• 1999. Estatu Batuek Panamako Kanalaren administrazioa Panamaren esku utzi zuten.
• 1999. Boris Yeltsinek Errusiako presidente kargua utzi eta lehen ministro zen Vladimir Putini presidentetza eman zion.
• 2002. Euroa ezarri zen Europar Batasuneko 12 estatuko diru ofizialtzat.

Abenduaren 30a

• 39. Tito erromatar enperadorea jaio zen (h. 81).
• 1691. Robert Boyle filosofo eta zientzialari irlandarra hil zen (j. 1627).
• 1833. Javier de Burgos ministroak 1833ko Espainiaren banaketa administratiboa egin zuen eta 49 probintzietan banatu zuen.
• 1870. Juan Prim, politikari eta militar espainiarra, hil zen, 3 egun azkarrago egin zioten atentatuaren ondorioz (j. 1814).
• 1874. Martínez Camposen estatu kolpearen ondoren, Antonio Cánovas del Castillok zuzendutako behin-behineko gobernua hasi zen.
• 1885. Maria Kristina Austriakoa edo Habsburgokoak, Alfontso XII.a Espainiakoaren alargunak, zin egin zuen Espainiako erreginaorde karguan.
• 1896. Jose Rizal Filipinetako buruzagi nazionalista exekutatu zuten (j. 1861).
• 1918. Alemaniako Alderdi Komunista sortu zen.
• 1922. Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna eratzeko hitzarmena sinatu zuten Moskun.
• 1946. Patti Smith abeslari estatubatuarra jaio zen.
• 1993. Israelek eta Vatikanoak harreman diplomatikoak abiatu zituzten.
• 2006. Saddam Hussein Irakeko presidente ohia exekutatu zuten (j. 1937).

Abenduaren 29a

 

• 1170. 4 zaldunek Tomás Becket Canterburyko artzapezpikua erail zuten Henrike II.a Ingalaterrakoaren aginduz.
• 1587. Lope de Vega dramaturgoa atxilotu zuten Cruz de Madrideko antzokian eta difamazio salaketa jarri zioten.
• 1721. Jeanne Antoinette Poisson, Pompadourreko markesa eta Luis XV.a Frantziakoaren amorante izango zena jaio zen.
• 1788. Tomas Zumalakarregi jeneral karlista jaio zen (h. 1835).
• 1813. Josef Bonapartek Espainiako koroa utzi zuen, bere anaia Napoleon Bonaparteren aginduz.
• 1815. Sara Baartman, britainiar eta frantses zirkoetan erakutsi ohi zuten san etniako sudafrikar esklaboa hil zen (j. 1789 inguruan).
• 1834. Thomas Robert Malthus ekonomialari, apaiz eta demografo britainiarra hil zen (j. 1766).
• 1863. Suezeko kanala ireki zuten, Itsaso Gorria eta Mediterranear itsasoa batuz.
• 1916. Grigori Rasputin, errusiar mistikoa eta Romanov sendian izugarrizko eragina izan zuena, hil zen (j. 1869).
• 1926. Rainer Maria Rilke idazle austriarra hil zen (j. 1875).
• 1931. Antonia Mercé “La Argentinita” dantzari espainiarrak New Yorken egin zuen arrakasta itzela izango zuen debuta.
• 1937. Irlandako Errepublika sortu zen Irlandako Estatu Librearen ordez.
• 1953. Stanley Tookie Williams pandillero estatubatuarra jaio zen (h. 2005).
• 1954. Norihito printze japoniarra jaio zen.
• 1955. SESBen, Nikolái Bulganinek SESBek “arma absolutua” lortu zuela esan zuen Sobiet Gorenaren aurrean, 4.000 km-ko distantzia batera H bonba garraia zezakeen kohete interkontinentala, alegia.
• 1958. Ana Curra jaio zen.
• 1961. Jim Reid, eskoziar abeslaria (The Jesus and Mary Chain) jaio zen.
• 1965. Dexter Holland The Offspring bandako musiko estatubatuarra jaio zen.
• 1967. Chris Barnes Cannibal Corpse bandako abeslari estatubatuarra jaio zen.
• 1967. Evan Seinfeld Biohazard bandako musiko estatubatuarra eta aktorea jaio zen.
• 1969. Manuel Fraga Iribarnek Informazio eta Turismo Ministeritza utzi zuen.
• 1969. George “Corpsegrinder” Fisher Cannibal Corpse bandako abeslari estatubatuarra jaio zen.
• 1972. Jude Law aktore britainiarra jaio zen.
• 1981. Julio Iglesias Puga, Julio Iglesiasen aita, bahitu zuen ETAk.
• 1983. Carolina, Monakoko printzesaren bigarren ezkontza, oraingoan, Stefano Casiraghi multimilionariorekin.
• 1986. Andrei Tarkovsky zinemagile errusiarra hil zen (j. 1932).
• 1989. Madrilgo Burtsaren Ibex 35 jarri zuten martxan.
• 1994. Kako japoniar printzesa inperiala jaio zen.
• 1996. Guatemalako gobernuak eta gerrila iraultzaileak (Guatemalako Batasun Iraultzaile Nazionala, URNG) bake akordioa sinatu zuten, 36 urteko gatazkari amaiera emanez.

Abenduaren 28a

• Inuzente_eguna
• 1503. Piero de Medici Florentziako jauna hil zen (j. 1471).
• 1734. Robert Roy MacGregor folklore eskoziarreko heroi ezaguna hil zen (j. 1671).
• 1833. Maria Kristina Borboikoa erreginaordea Fernando Muñozekin -guardia de corps zen- ezkondu zen sekretuan.
• 1856. Woodrow Wilson, Ameriketako Estatu Batuetako 28. presidentea, jaio zen (h. 1924).
• 1872. Pio Baroja idazlea jaio zen Donostian (h. 1956).
• 1874. Martinez Camposek Alfontso XII.a Espainiakoa aldarrikatu zuen errege Sagunton.
• 1895. Lumière anaiek film baten lehen proiekzioa burutu zuten Parisen. Grand Cafe delakoan izan zen eta pelikula baten lehen proiekzio publiko komertziala izan zen: Salida de los obreros de las fábricas Lumiere zen pelikula.
• 1908. Italia: Lurrikara batek 80.000 hildako eragin zituen Sizilian.
• 1937. Maurice Ravel musikagile eta pianojole ziburutarra zendu zen (j. 1875).
• 1940. Bigarren Mundu Gerra: Manchesterrek (Erresuma Batua) Alemaniaren airezko erasoa pairatu zuen.
• 1954. Denzel Washington aktore estatubatuarra jaio zen.
• 1965. Salbatore Mitxelena euskal idazlea hil zen (j. 1919).
• 1969. Linus Torvalds Linux sistema eragilearen sortzailea jaio zen.
• 1971. Max Steiner musikagile austriarra hil zen (j. 1888).
• 1972. Ur Apalategi euskal idazlea jaio zen.
• 1972. Jon Mirande euskal idazlea hil zen (j. 1925).
• 1978. Bake garaiko heriotza zigorra abolitu zuten militarrentzat.
• 1979. Noomi Rapace aktore suediarra jaio zen.
• 1981. Sienna Miller aktore, modelo eta moda diseinatzaile estatubatuarra jaio zen.
• 1983. GALek Mikel Goikoetxea “Txapela” tirokatu zuen Donibane Lohitzunen. 1984ko urtarrilaren 1ean hil zen zaurien ondorioz Bordeleko ospitalean.
• 1987. Alaia Martin bertsolaria jaio zen.
• 1993. Espainiako Bankuak Banesto interbenitu eta bere Administrazioa Kontseilua ordezkatu zuen, 605.000 milioi pezetako “desfase patrimoniala” zegoela-eta.
• 2015. Lemmy Kilmister, ingeles rock musikaria eta Motörhead taldeko abeslaria eta burua hil zen (j. 1945).

Abenduaren 27a

Sehaska egutegiko izendegia: June, Junes, Joanis eta Joane.

• 1350. Joanes I.a Aragoikoa, Aragoiko erregea, jaio zen (h. 1396).
• 1523. Frantzisko Garai, bizkaitar militar, esploratzaile eta konkistatzailea, hil zen (j. 1475).
• 1571. Johannes Kepler, alemaniar matematikari eta astronomoa, jaio zen (h. 1630).
• 1585. Pierre de Ronsard, frantziar poeta, hil zen (j. 1524).
• 1654. Jakob Bernoulli, suitzar matematikari eta zientzialaria, jaio zen (h. 1705).
• 1663. Kristina Frantziakoa, Frantzia eta Nafarroako infanta eta Savoiako dukesa, hil zen (j. 1606).
• 1707. Jean Mabillon, frantziar diplomatiko eta historialari beneditarra, hil zen (j. 1632).
• 1756. Juan Antonio Iza-Zamakola, euskal idazle, kazetari eta historialaria, jaio zen (h. 1826).
• 1771. Henri Pitot, frantziar ingeniaria eta fisikaria, hil zen (j. 1695).
• 1789. Luis XVI.a Frantziakoak Erreinuko Estatu Orokorrak konbokatu zituen. Urtebete lehenago, Hirugarren Estatuko kide kopurua bikoiztea onartu zuen eta Noblezia eta Kleroko kideen kopuru bera (biak batuta) izango dute.
• 1797. Manuela Sáenz, Simon Bolivarren bikotekidea, Hego Amerikaren askatzaileetako bat, jaio zen (h. 1856).
• 1806. Ramon Cabrera, kataluniar militar eta politikaria, karlisten buruzagia, jaio zen (h. 1877).
• 1819. Juan María Gelbentzu, nafar organo-jotzaile eta pianista, jaio zen (h. 1886).
• 1822. Louis Pasteur, frantziar zientzialaria, jaio zen (h. 1895).
• 1823. Lluís Domènech i Montaner, kataluniar arkitekto, politikari eta historialaria, hil zen (j. 1850).
• 1831. Charles Darwin Ingalaterratik atera zen Beagle bergantinean, bere teoria ospetsua garatu ahal izango zuen bidaiari hasiera emanez.
• 1834. Charles Lamb, britainiar idazlea, hil zen (j. 1775).
• 1836. Mexikok Espainiatik bereizi eta independentzia lortu zuen.
• 1860. Juan Carlos Guerra, gipuzkoar historialaria eta legegizona, jaio zen (h. 1941).
• 1870. Atentatua egin zioten Juan Prim jeneralari Madrilen. Tiro haien ondorioz hilko zen 3 egun geroago, abenduaren 30ean.
• 1876. Frederik Paludan-Müller, daniar poeta, hil zen (j. 1809).
• 1879. Sydney Greenstreet, antzerki eta zinemako ingeles aktorea, jaio zen (h. 1954).
• 1888. Thea von Harbou, alemaniar idazle, aktore, zinemarako gidoilari eta zuzendaria, jaio zen (h. 1954).
• 1893. Victor Considerant, frantziar ekintzaile eta idazle sozialista, hil zen (j. 1808).
• 1894. Frantzisko II.a Bi Sizilietakoa, Bi Sizilietako erregea, hil zen (j. 1836).
• 1896. Maurice De Waele, belgikar txirrindularia, jaio zen (h. 1952).
• 1900. Juan de Orduña, espainiar aktorea eta zinema zuzendaria, jaio zen (h. 1974).
• 1901. Marlene Dietrich, alemaniar aktore eta abeslaria, jaio zen (h. 1992).
• 1903. Bogdan Suchodolski, poloniar filosofoa, jaio zen (h. 1992).
• 1910. Charles Olson, abangoardiako estatubatuar olerkaria, jaio zen (h. 1970).
• 1912. Egipto: Asuaneko presa abian jarri zuten.
• 1915. Lionel Cooper, hegoafrikar matematikaria, jaio zen (h. 1979).
• 1917. Luis Egia, gipuzkoar apaiza, euskal idazlea eta itzultzailea, jaio zen (h. 1984).
• 1919. Lurrikarak Mexikon: 7.000 hildako.
• 1921. Daniel Zuloaga, gipuzkoar margolari eta zeramikaria, Segovian, hil zen (j. 1852).
• 1922. Juan José Gerardi, guatemalar gotzain katolikoa eta Giza eskubideen defendatzailea, jaio zen (h. 1998).
• 1923. Gustave Eiffel, frantziar arkitekto eta ingeniaria, Eiffel dorrearen sortzailea, hil zen (j. 1832).
• 1924. Pedro Diez de Ultzurrun, euskal mediku eta idazlea, jaio zen (h. 1994).
• 1924. Luis Maria Retolaza, euskal herritar politikari jeltzalea, jaio zen (h. 2007).
• 1925. Michel Piccoli, frantziar antzerki- eta zinema-antzezle eta ekoizlea, jaio zen.
• 1928. Joaquín Aguinaga, euskal ingeniari industrial eta politikaria, jaio zen (h. 2000).
• 1929. Lorenzo Fernandez de Viana, arabar eskultorea, hil zen (j. 1866).
• 1929. Lucio Muñoz, espainiar margolaria, jaio zen (h. 1998).
• 1931. Darwinek HMS Beagle izeneko 235 tonako eta hamar kanoiz hornitutako bergantin sendo eta txikian bidaia hasi zuen.
• 1933. Ignacio Uribe, bizkaitar futbolari ohia, jaio zen.
• 1933. Carlos Álvarez Cruz, espainiar poeta eta hizlaria, jaio zen.
• 1934. Larisa Latinina, sobietar gimnasta ohia, jaio zen.
• 1934. Pertsiak Iran izena hartu zuen.
• 1936. José Pérez-Francés, espainiar txirrindularia, jaio zen.
• 1936. Miguel Trovoada, São Tomé eta Príncipeko presidentea, jaio zen.
• 1936. Hans von Seeckt, alemaniar militarra, hil zen (j. 1866).
• 1936. Santu Casanova, korsikerazko frantziar idazlea, hil zen (j. 1850).
• 1938. Emile Vandervelde, belgikar estatu-politikaria eta frantsesezko idazlea, hil zen (j. 1866).
• 1938. Rolf Wolfshohl, alemaniar txirrindulari ohia, jaio zen.
• 1938. Jon Sobrino, euskal jesuita ospetsua, Askapenaren teologiaren bultzatzaile handienetarikoa, jaio zen.
• 1939. Jesus Maria Muneta, nafar musikagilea, jaio zen.
• 1940. Chiang Kai-Shek presidenteak Txinako erakunde komunistak desegiteko agindua eman zuen.
• 1940. Ramón Madariaga, bizkaitar politikaria, hil zen (j. 1868).
• 1943. Joan Manuel Serrat, kataluniar egile abeslaria, jaio zen.
• 1945. NDF edo MFI, Nazioarteko Diru Funtsa (Fondo Monetario Internacional), sortu zen.
• 1948. Gérard Depardieu, frantziar aktorea, jaio zen.
• 1949. Kotte Ezenarro, Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko 1. presidenteordea eta Hendaiako auzapeza, jaio zen.
• 1949. Herbehereek Ekialdeko India Holandarren burujabetza onartu zuten, gaur egungo Indonesia osatuz.
• 1950. Max Beckmann, alemaniar margolaria, hil zen (j. 1884).
• 1953. Romualdo Galdos, euskal elizgizon eta idazlea, hil zen (j. 1885).
• 1957. Joseba Pagazaurtundua, ETAk eraildako Andoaingo Udaltzaingoaren burua, jaio zen (h. 2003).
• 1959. Alfonso Reyes, mexikar diplomatikoa, idazlea eta literatura-kritikaria, hil zen (j. 1889).
• 1961. Guido Westerwelle, alemaniar politikaria (h. 2016).
• 1962. Olga Preobrajenska, errusiar-frantziar dantzaria, hil zen (j. 1871).
• 1966. Ernest Burgess, kanadar jatorriko estatubatuar hiri soziologoa, hil zen (j. 1886).
• 1968. Diego «el Cigala», espainiar flamenko abeslaria, jaio zen.
• 1972. Managuako hiria (Nikaragua) lurrikara batek suntsitu zuen eta 6.000 hildako izan ziren.
• 1972. Lester Bowles Pearson, Kanadako lehen ministroa eta 1957ko Bakearen Nobel Saria, hil zen (j. 1897).
• 1973. Luis Mari Pikabea Zubieta, nafar alpinista, jaio zen (h. 2007).
• 1974. Ned Maddrell, Man uharteko arrantzalea, manxera ama hizkuntza izan zuen azken hiztuntzat jotzen dena, hil zen (j. 1877).
• 1975. Izaskun Aranburu, gipuzkoar piraguista ohia, ur lasaietako kayakean aritua, jaio zen.
• 1976. Montxu Miranda, bizkaitar atleta, pertika jauzian aditua, jaio zen.
• 1978. Houari Boumediene, Aljeriako presidentea, hil zen (j. 1932).
• 1978. Alexandre Deulofeu, kataluniar politikaria eta historiaren filosofoa, hil zen (j. 1903).
• 1979. Txemi Talledo, bizkaitar futbolaria, jaio zen.
• 1981. Emilie de Ravin, australiar aktorea, jaio zen.
• 1983. Mari Karmen Alzueta, euskal irakasle eta hezkuntza-arduraduna, hil zen (j. 1928).
• 1984. Andrés Solar, asturierazko idazlea eta asturiar ezker nazionalistako militantea, Surdimientuko egile onenetakotzat joa, hil zen (j. 1955).
• 1985ean hilik aurkitua – Dian Fossey, estatubatuar zoologoa, gorilei buruz egindako ikerketengatik ezaguna, hil zen (j. 1932).
• 1986. Lars-Erik Larsson, suediar musikagilea, hil zen (j. 1908).
• 1987. Julian Ugarte, euskal aktorea, hil zen (j. 1929).
• 1990. Maddalen Arzallus, lapurtar bertsolaria, jaio zen.
• 1990. Lech Walesa Poloniako presidente izendatu zuten.
• 1991. Hervé Guibert, frantziar argazkilari eta idazlea, hil zen (j. 1955).
• 1995. 500 hildako, adinez txikiak gehienak, Dabwaline, Indian, eskolako festa batean.
• 1995. Boris Gnedenko, sobietar matematikaria, probabilitate teorian egin zituen ekarpenengatik ezaguna, hil zen (j. 1912).
• 1995. Shura Txerkasski, errusiar piano-jotzailea, hil zen (j. 1911).
• 1996. Mary Celine Fasenmyer, estatubatuar matematikaria, hil zen (j. 1906).
• 1998. Ricardo Tormo, espainiar moto-pilotua, hil zen (j. 1952).
• 1998. Gobernuak indulto partziala eskaini zien Jose Barrionuevo eta Rafael Verari, beste 8 inputatuez gain, Segundo Mareyren bahiketa zela-eta. Ez zuen horrela egin Jose Amedo eta Michel Dominguez polizia ohiekin.
• 2002. Pedro Berrondo, euskal idazlea, itzultzaile eta apaiza, hil zen (j. 1919).
• 2002. George Roy Hill, estatubatuar zinema zuzendaria, hil zen (j. 1921).
• 2003. Juan García Ponce, mexikar idazle, itzultzaile eta arte-kritikaria, hil zen (j. 1932).
• 2003. Enric Bernat, espainiar enpresaria eta Chupa Chupsen sortzailea, hil zen 80 urte zituelarik (j. 1923).
• 2004. Eneko Arieta, euskal herritar futbolaria, hil zen (j. 1933).
• 2004. Patricia Arbués, espainiar haur aktorea, jaio zen.
• 2005. Lourdes Iriondo, euskal kantaria, hil zen (j. 1937).
• 2007. Pakistan: Benazir Bhutto opositore eta lehen ministro ohia hil zuten Rawalpindi udalerrian beste 20 lagunekin batera (j. 1953).
• 2007. Benazir Bhutto, Pakistango lehen ministroa, atentatuan eraila, hil zen (j. 1953).
• 2007. Jerzy Kawalerowicz, poloniar zinema-zuzendaria, zinemagile sozialisten lehen belaunaldikoa, hil zen (j. 1922).
• 2007. Jaan Kross, estoniar idazlea, hil zen (j. 1920).
• 2008. Israelek Gazari egin zion eraso, 300 palestinar inguru hilez.
• 2009. Takashi Takabayashi, japoniar futbolaria, hil zen (j. 1931).
• 2010. Sabin Intxaurraga, bizkaitar politikaria, hil zen (j. 1949).
• 2012. Norman Schwarzkopf, estatubatuar jenerala, Golkoko Gerrako nazioarteko gudarosteen komandantea, hil zen (j. 1934).
• 2015. Ellsworth Kelly, estatubatuar pintore eta eskultore, hil zena (j. 1923).
• 2016. Carrie Fisher, estatubatuar aktorea, hil zen (j. 1956).
• 2016. Hans Tietmeyer, alemaniar ekonomialaria, nazioarteko finantzetako pertsonalitaterik garrantzitsuenetakoa, hil zen (j. 1931).
• 2016. Ratnasiri Wickremanayake, Sri Lankako lehen ministroa, hil zen (j. 1933).

Abenduaren 26a

• 1893. Mao Zedong, Txinako Alderdi Komunistako burua eta Txinako Herri Errepublikako presidentea, jaio zen (h. 1976).
• 1898. Pierre eta Marie Curie senar-emazteek gai kimiko berri baten aurkikuntza iragarri zuten, gero erradio izena hartuko zuena.
• 1972. Harry S. Truman, estatubatuar presidentea, hil zen (j. 1884).
• 1985. Dian Fossey, estatubatuar zoologa, hil zen (j. 1932).
• 1996. JonBenét Ramsey, AEBetako edertasunaren erregina, hil zen (j. 1990).
• 1998. Irakek NBErekin harremanak hautsi zituen.
• 2004. 2004ko Indiar Ozeanoko lurrikara eta ondorengo tsunamiak, Indonesia, Sri Lanka, India eta Tailandian 230.000 hildako eta milaka desagertu eragin zituen.
• 2006. Gerald Ford, estatubatuar politikaria eta Ameriketako Estatu Batuetako presidente (1974–1977), hil zen (j. 1913).

Abenduaren 25a

• 1. Ohitura kristauaren arabera, Jesus Nazaretekoa jaio zen Betleem herrian.
• 350. Erroman Eguberriak ospatu zituzten lehen aldiz. Julio I.a aitasantuak proposatu zuen, Jesus jaio zeneko data ez baitzekiten zein zen eta, handik 4 urtera, Liberiok dekretua egin zuen.
• 800. Karlomagno enperadorea koroatu zuten, Erromako San Petri elizan.
• 1322. Alarguna zen Jakue II.a Aragoikoa Elisenda Moncadakoarekin ezkondu zen bere 4. ezteian.
• 1461. Kristina Sajoniakoa Danimarkako erregina izango zena jaio zen (h. 1521).
• 1615. Frantzian, Luis delfina (gero Luis XIII.a Frantziakoa izango dena) Ana Austriakoarekin ezkondu zen.
• 1690. Manuel Larramendi idazle gipuzkoarra jaio zen (h. 1766).
• 1833. Loiolan, Lehen Karlistaldian, Carlos María Isidro Borboikoa (Espainiako tronuarentzako erregenahi karlista) errege koroatu zuten eta Karlos V.a izena hartu zuen.
• 1880. George Elton Mayo australiar soziologoa jaio zen (h. 1949).
• 1882. Eguberritako lehen arbola iluminatu zuten lehen aldiz lanpara elektrikoak erabiliz. Edward Johnsonen etxean izan zen, AEBn.
• 1899. Humphrey Bogart estatubatuar aktorea jaio zen (h.1957).
• 1907. Cab Calloway, estatubatuar jazz musikaria, abeslaria eta aktorea, jaio zen (h. 1994).
• 1926. Hirohito, Japoniako printze oinordekoa, egin zuten enperadore, bere aita Taishōri jarraipena emanez.
• 1930. Sean Connery eskoziar aktorea jaio zen.
• 1933. Francesc Macia, kataluniar politikaria, hil zen (j. 1859).
• 1952. Txumari Alfaro, nafar sendabelarretan aditua eta telebistako aurkezlea, jaio zen.
• 1977. Charlie Chaplin, britainiar aktore, zuzendari, idazle eta zinema ekoizlea, hil zen (j. 1889).
• 1991. Mikhail Sergeievitx Gorbatxovek, SESBko presidenteak, dimititu zuen eta, ondorioz, hurrengo egunean SESB desagertu zen.
• 1992. Slobodan Milosevic neokomunista Serbia eta Montenegroko presidente aukeratu zuten.
• 1996. JonBenét Ramsey, estatubatuar neskatila, edertasunaren erregina eta hilketa baten biktima hil zen (j.1990).
• 2006. James Brown estatubatuar soul eta funk abeslari eta musikaria jaio zen (j. 1933).

Abenduaren 24a

• Gabon gaua da.
• 1491. Inazio Loiolakoa jaio zen (h. 1556).
• 1524. Vasco da Gama esploratzaile portugaldarra hil zen (j. 1469).
• 1591. Filipe II. Espainiakok matxinatuentzako barkamen orokor bat eta Aragoiko foruak errespetatzeko xedea aldarrikatu zuen.
• 1635. Mariana Austriakoa, Espainiako erregina kontsortea, Filipe IV.aren emaztea eta Karlos II.aren ama eta erregentea (1665–1675), jaio zen (h. 1696).
• 1680. Maroko eta Herbehereen artean, Espainiaren aurkako pirateria sustatuko zuen ituna sinatu zuten.
• 1715. Filipe V.a Espainiakoak Isabel Farnesiorekin egingo zuen ezkontza berretsi zuen.
• 1752. Espainian olioa erabiliz sortzen zen argia jarri zuten kaleetan, lehen aldiz horrelako zerbait esperimentatu zutelarik.
• 1781. Wolfgang Amadeus Mozart eta Muzio Clementi pianojoleek lehia egin zuten Vienan, Jose II.a Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorearen aurrean, lehenengoak irabazi zuelarik.
• 1796. Fernán Caballero idazle espainiarra hil zen (j. 1877).
• 1800. Napoleon Bonaparteren aurkako atentatua Parisen. Ez zitzaion ezer gertatu.
• 1808. Jose Bonaparte Espainiako tronuan ezarri zuen frantziar armadak.
• 1813. Go-Sakuramachi japoniar enperatriza hil zen. Japoniako azken emakumea agintean izango zen (j. 1740).
• 1836. Lutxanako gudua. Esparteroren agindupean, liberalek karlistak garaitu zituzten Lutxanan (Bilbo).
• 1837. Sissi, Austro-Hungariako enperatriza izango zena, jaio zen (h. 1898).
• 1879. Kuban esklabotza legez deuseztu zuten.
• 1905. Howard Hughes, estatubatuar enpresaria, piloto eta zinema ekoizlea, jaio zen (h. 1976).
• 1907. Parisko Operak, gerora miretsi ahal izateko xedean, abeslari handien grabazioak pareta artean gordetzea (emparedar) erabaki zuen.
• 1909. Alberto I.a Belgikako errege egin zuten.
• 1922. Ava Gardner estatubatuar aktorea jaio zen (h. 1990).
• 1933. Paristik gertu, bi trenek jo zuten elkar eta 200 bat pertsona hil ziren.
• 1945. Lemmy Kilmister, Motorhead bandako abeslari eta baxujolea, jaio zen.
• 1963. Tristan Tzara, errumaniar idazlea, hil zen (j. 1896).
• 1971. Ricky Martin, Puerto Ricoko aktore eta abeslaria, jaio zen.
• 1973. Stephenie Meyer idazle estatubatuarra  eta Twilight ospetsuaren (Krepuskulo Saga) idazlea, jaio zen.
• 1979. SESB-ek Afganistanen inbasioari ekin zion.
• 1979. Rudi Dutschke ikasle lider alemaniarra hil zen (j. 1940).
• 1980. Ertzaintza sortzeko dekretua onartu zen.
• 2013. Germán Coppini López-Tormos,  Siniestro Total eta Golpes Bajos bandetako abeslaria izandakoa, hil zen (j. 1961)

Abenduaren 23a

• 1788. Karlos IV.a Espainiakoa errege egin zuten.
• 1834. Thomas Malthus ekonomialari ingelesa hil zen (j. 1766).
• 1857. Lurrikara batek 13.000 hildako eragin zituen Napolin.
• 1881. Juan Ramón Jiménez poeta eta Nobel Saria Literaturan 1956an, jaio zen (h. 1958).
• 1897. Filipinetan, Fernando Primo de Rivera jeneralak (Miguel Primo de Riveraren osaba) eta Emilio Aguinaldo filipinar buruzagi independentzistak Biak-na-Batoko ituna sinatu zuten, momentuz altxamendua bertan behera utzi zutelarik.
• 1912. Asuango urtegia abian jarri zuten Egipton.
• 1935. Errepublikar, sozialista, komunista eta nazionalista euskaldunek Fronte Popularra osatu zuten.
• 1940. Chiang Kai-shek presidenteak Txinako erakunde komunistak desegiteko agindua eman zuen.
• 1972. Managuako hiria (Nikaragua) lurrikara batek suntsitu zuen eta 6.000 hildako izan ziren.
• 1985. Marrakexeko medina (Maroko) Gizateriaren Ondare izendatu zen.
• 1999. Venezuela: Euriteek 30.000 hildako baino gehiago eragin zuten.

Abenduaren 22a

• 1178. Antoku japoniar enperadorea jaio zen (h. 1185).
• 1849. Errusian, Fiodor Dostojevski idazlea indultatu zuten pelotoia fusilatzeko prest zegoenean.
• 1858. Giacomo Puccini, italiar konpositorea, jaio zen (h. 1924).
• 1870. Gustavo Adolfo Bécquer, espainiar poeta, hil zen (j. 1836).
• 1880. George Eliot (benetako izena Mary Ann Evans) idazle ingelesa hil zen (j. 1819).
• 1885. Itō Hirobumi samuraia egin zuten Japoniako lehen ministro.
• 1894. Dreyfus kasua hasi zen Frantzian, Alfred Dreyfus kartzelaratuz traizio salatapean.
• 1933. Espainiar emakumeek lehen aldiz bozkatu zuten legegintzaldirako hauteskundeetan.
• 1936. Cadizen, lehenengo 3.000 alkandora beltz italiarrek hartu zuten lur, Espainiako Gerra Zibilean errebeldeekin bat egiteko asmoz.
• 1940. Bigarren Mundu Gerra: Manchesterrek (Ingalaterra) Alemaniaren airezko erasoa pairatu zuen.
• 1947. Hans Aumeier ofizial nazia hil zen (j. 1906).
• 1949. Robin Gibb, ingeles abeslaria eta musikagilea. Bee Gees taldeko kidea jaio zen (h. 2012).
• 1960. José María Sanz (Loquillo), abeslaria, jaio zen.
• 1960. Jean-Michel Basquiat, artista estatubatuarra jaio zen (h. 1988).
• 1962. Ralph Fiennes aktore britainiarra jaio zen.
• 1965. Sergi López i Ayats aktore kataluniarrajaio zen.
• 1972. Viven: 70 egun azkarrago 36 pertsona zihoazen abioiak Andeetan istripua izan ondoren, 16 bizirik errekuperatuak izan ziren.
• 1972. Vanessa Paradis abeslari eta aktore frantsesa jaio zen.
• 1973. LPEEk (OPEPek) petrolioren prezioak bikoiztu zituen.
• 1979. Euskal Autonomi Erkidegoko Estatutua aprobatu zen.
• 1989. Brandeburgoko atea ireki zuten, horrela 30 urtez luzatu zen 2 Alemanien banaketa bertan behera utziz.
• 1990. Lech Walesa Poloniako presidente izendatu zuten.
• 1991. Julio Anguita PCEko idazkari orokor aukeratu zuten.
• 1997. Actealgo sarraskia: 45 indigena tzotzil asasinatu zituzten Mexikoko Chiapaseko eliza batean errezatzen ari ziren bitartean.
• 1998. G. Hannelius estatubatuar aktorea jaio zen.
• 2001. Hamid Karzai aukeratu zuten Afganistango presidente.
• 2002. Egun latza: Joe Strummer, britainiar musikaria (The Clash) hil zen (j. 1952).
• 2014. Joe Cocker, britainiar abeslaria hil zen (j. 1944).

Abenduaren 21a

• 1375. Giovanni Boccaccio, italiar idazle eta humanista, hil zen (j. (1313).
• 1511. Fray Pedro de Cordoba dominikoak, Mundu Berrian indioak gaizki tratatzen zireneko lehen salaketa egin zuen.
• 1532. Gazteleraz data eta ordua jartzerakoan, gaueko 23:51n kapikua berezi bat osatu zen: 23:51.21.12.1532. Kapikua hori 470 urte beranduago arte ez zen errepikatuko: 20:02.20.02.2002.
• 1549. Nafarroako Margarita hil zen (j. 1492).
• 1824. James Parkinson, britainiar medikua, hil zen (j. 1755).
• 1879. New York Herald-ek Edisonek elektrizitate bidezko argia asmatu zuela anuntziatu zuen.
• 1880. Man Uhartean (Erresuma Batua) emakumeentzako sufragio eskubidea onartu zuten. Munduko lehen lekua izan zen.
• 1890. Buffalo Bill Bartzelonara iritsi zen,  Europa guztian zehar bere trebeziak erakusten ari zen zirkoak egin zuen ibilaldian.
• 1959. Dwight David Eisenhower, estatubatuar presidenteak, Francisco Franco bisitatu zuen Madrilen.
• 1978. Batallón Vasco Españolak Jose Miguel Beñaran etakidea hil zuen Angelun (Lapurdi).
• 1983. España-Malta partida.
• 1984. Jose Antonio Ardanza aukeratu zuten Euskal Gobernuko lehendakari, Carlos Garaikoetxearen ordez.
• 1991. Jose Migel Barandiaran, antropologo, etnografo eta apaiz ataundarra zendu zen (j. 1889).
• 2005. Audientzia Nazionalak Estatuari eta Aragoiko Aldundiari egotzi die ardura patrimoniala 1996an Biescaseko (Huesca) kanping batean erreka atera eta 87 pertsona hil zirelako.

Abenduaren 20a

• 1795. Kristobal Kolonen errautsak jaso zituzten Santo Domingoko katedraletik eta La Habanara eraman zituzten.
• 1941. Alemania. Hitlerrek indar armatuen kontrola hartu zuen.
• 1944. Frantzia. Le Monde egunkariko lehen alea kaleratu zuten.
• 1968. John Steinbeck Literaturako Nobel Sariduna zendu zen (j. 1902).
• 1973. ETAk Luis Carrero Blanco Espainiako presidentea erail zuen Madrilen kotxean zihoala bonba bat leherraraziz. Berarekin batera, kotxean zihoazen beste bi pertsona hil ziren.
• 1979. Kongresuak Langile Estatutua aprobatu zuen.
• 1984. Akordio baten bitartez, Erresuma Batuak Hong Kong Txinara 1997. urtea baino lehen emateko konpromisoa hartu zuen.

Abenduaren 19a

• 1683. Filipe V.a Espainiakoa, Espainiako Borboi etxeko lehen erregea, jaio zen (h. 1746).
• 1865. AEBk esklabotza legez amaitu zuen.
• 1878. Josef Stalin buruzagi sobietarra jaio zen (h. 1953).
• 1911. Roald Amundsen eta bere taldekideak Hego Polora heldu ziren. 35 egun geroago Robert Falcon Scott eta bere taldekideak helduko ziren.
• 1913. Nikolas Lekuona jaio zen Ordizian (h. 1937).
• 1915. Edith Piaf jaio zen (h. 1963).
• 1940. Franklin Delano Rooseveltek 3. aldiz zin egin zuen AEBko lehendakari kargua.
• 1979. Jesus Maria Leiozaola erbestetik itzuli zen.
• 1983. Ramon Oñaederra Bergara, “Kattu” erail zuen GALek Baionako Kaietenia tabernan lanean zegoela. ETAko kidea zen, errefuxiatua eta 23 urtekoa.
• 1984. Carlos Garaikoetxea EAEko lehendakariak kargua utzi behar izan zuen EAJko Asanblada Nazionalak hala eskatuta.
• 1984. Akordio baten bitartez, Erresuma Batuak eta Txinako Herri Errepublikak Deklarazio bateratu bat sinatu zuten Hong Kongo gaiaren inguruan eta, haren arabera, 1997ko uztailaren 1ean, Txinaren eskuetara itzuliko ziren 150 urte britainiar izan ondoren (Nankingo Ituna sinatu zenetik).
• 1997. Masaru Ibuka, japoniar enpresario eta idazlea eta Sonyren kofundatzailea, hil zen (j. 1908).
• 2005. Evo Morales Boliviako presidente izateko aukeratu zuten.
• 2009. Kim Peek savant ospetsua hil zen bihotzeko baten ondorioz (j. 1951).

Abenduaren 18a

• 1535. Barbarroja kortsarioak Mahon sakeatu zuen.
• 1732. Espainian lehen aldiz leva eta kinta sistema erabili zen ejertzitoa hornitzeko.
• 1737. Antonio Stradivari biolin-egile italiarra hil zen (j. 1644).
• 1801. Juan Ignazio Iztueta Tolosako kartzelan sartu zuten.
• 1812. Cadizen Eguberritako Loteria Nazionaleko Zozketa Berezia egin zuten lehen aldiz.
• 1830. Simon Bolivar hil zen (j. 1783).
• 1848. Bernard Bolzano matematikari txekiarra hil zen (j. 1783).
• 1865. Estatu Batuetan esklabotza legez amaitu zuten.
• 1878. Josef Stalin buruzagi sobietarra jaio zen (h. 1953).
• 1909. Leopoldo II.a Belgikakoa, Belgikako errege eta Kongoko “errege subiraua” hil zen (j. 1835).
• 1912. Roland Garros, pilotu frantsesak, Mediterraneoko lehen trabesia egin zuen, Tunezetik Erromara.
• 1943. Keith Richards, gitarrajole britaniarra eta The Rolling Stoneseko kidea, jaio zen.
• 1946. Steven Spielberg Ameriketako Estatu Batuetako zinema zuzendaria jaio zen.
• 1946. Steve Biko, apartheidaren aurkako ekintzaile hego afrikarra, jaio zen.
• 1960. Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa Nagusia Donostian, Inazio Eizmendi “Basarri” garaile.
• 1963. Brad Pitt aktore estatubatuarra jaio zen.
• 1983. 82 hildako eta 29 zauritu Alcala 20 diskoteka madrildarrean izandako sutean.
• 1997. El Niño fenomenoak mila hildako eragin zituen Iberoamerikan.
• 1994. Galerias Preciados enpresak ordainketa-etena deklaratu zuen Madrileko epaitegi batean, kiebrari ekiditearren.
• 2003. Josu Jon Imaz EAJko zuzendari aukeratu zuten, Xabier Arzallus ordezkatuz.
• 2005. Andoni Egañak 4. aldiz irabazi zuen Euskal Herriko bertsolari Txapelketa Nagusia.
• 2008. Mark Felt “Eztarri sakona”, Watergate auzia argitara eman zuen FBIko espia hil zen (j. 1913).
• 2016. Zsa Zsa Gabor hungariar jatorriko estatubatuar aktorea 99 urterekin hil zen (j. 1917).

Abenduaren 17a

• 1538. Paulo III.ak Henrike VIII.a Ingalaterrakoa eskumikatu zuen.
• 1571. Inkisizioak Luis Leongoaren aurkako epaiketa hasi zuen Salamancan.
• 1577. Francis Drake Plymouthetik Ameriketako Ozeano Barerantz nabigatu zuen misio sekretuz.
• 1638. Ana Sofía Hesse-Darmstadtekoa, aristokrata eta erlijiotsua alemaniarra jaio zen (1683).
• 1706. Émilie du Châtelet matematikari eta físikari frantsesa jaio zen (h. 1749).
• 1734. Maria I.a. Portugalgoa jaio zen (h. 1816).
• 1770. Ludwig van Beethoven musikagilearen bataioa izan zen.
• 1830. Simon Bolivar zendu zen (j. 1793).
• 1847. Maria Luisa Austriakoa, Austriako Frantzisko I.aren alaba eta Frantziako enperatriza eta Napoleon I.aren emaztea, hil zen (j. 1791).
• 1867. Leon Tolstoiren Gerra eta Bakea argitaratu zen.
• 1873. Ford Madox Ford, nobelista ingelea, jaio zen (h. 1939).
• 1887. Herminia von Schoenaich erregina prusiarra jaio zen (h. 1947).
• 1888. Alejandro I.a Yugoslaviakoa jaio zen (h. 1934).
• 1890. Joaquin Prusiakoa aristokrata prusiarra jaio zen (h. 1920).
• 1914. Raymond Fernández jaio zen. Martha Beck eta bera kriminal estatubatuarrak izan ziren eta heriotza-zigorra bete zen 1951n.
• 1917. AEBetako Lege lehorra aldarrikatu zuten.
• 1937. John Kennedy Toole A Confederacy of dunces (Ergelen batzarra) idatzi zuen idazle estatubatuarra jaio zen (h. 1969).
• 1958. Mike Mills, estatubatuar musikaria (baxua, ahotsa, pianoa eta gitarra) (R.E.M.) jaio zen.
• 1969. AEBetan Project Blue Book edo Liburu Urdina proiektua itxi zuten: OHEei (Objektu Hegalari Ezezagun) buruzko ikerketak bertan behera utzi zituzten, histeria masiboa edo publizitate eta engainurako intentzioak edo psikopatologiak dituzten pertsonen informazioak zirelako.
• 1973. Berunezko urteak Italian: Erromako Fiumicinoko aireportuan lehergailu batek 32 lagun hil zituen.
• 1987. Marguerite Yourcenar, jatorri Belgikarreko eleberri idazle frantziarra, hil zen (j. 1903)
• 1989. Simpsondarrak seriearen lehen kapitulua emititu zute, Fox katean.
• 2006. Xabier Paiak Bizkaiko Bertsolari Txapelketa irabazi zuen.

Abenduaren 16a

• 37. Neron enperadore erromatarra jaio zen (h. 68).
• 999. Adelaida, Erromatar Inperio Santuko enperatriza eta santu katolikoa, hil zen (j. 928/933).
• 1485. Katalina Aragoikoa, Aragoi eta Gaztelako Infanta eta Ingalaterrako erregina eta Henrike VIII.aren emazte  izango zena jaio zen (h. 1536).
• 1542. Jakobo V.a Eskoziakoa -urtebete zuenez gero zen errege- hil zen (j. 1512).
• 1740. Gaur Polonia den lekuan, Frederiko II.a Handia Prusiakoak garai hartan Austriar inperiokoa zen Silesia inbaditu zuen, Austriako Ondorengotzako Gerra hasiz.
• 1744. Maria Ana Austriakoa printzesa hil zen (j. 1718).
• 1770. Ludwing Von Beethoven, konpositore eta pianojole alemaniarra, jaio zen (h. 1827).
• 1773. Bostonen Tearen Matxinada izan zen, kolono amerikarrek Britainia Handiaren aurka borrokatu zuelarik.
• 1857. Italia: Lurrikara batek 13.000 hildako eragin zituen Napolin.
• 1859. Ludwik Zamenhof, esperantoaren sortzailea, jaio zen (h. 1917).
• 1877. Espainiako lehen komunikazio telefonikoa egin zen Bartzelonan.
• 1900. Malagan, Gneisenau eskola ontzi alemaniarra hondoratu zen; komandantea eta hainbat ofizial hil ziren eta laguntzera joan ziren 30 bat malagar arrantzale ere bai.
• 1901. Margaret Mead antropologo estatubatuarra jaio zen (h. 1978).
• 1906. Barbara Kent aktorea jaio zen (h. 2011).
• 1935. Espainiako Fronte Popular koalizioa eratu zen Manuel Azaña buruan zegoela.
• 1944. N!xau, namibiar jatorriko nekazari eta aktore boskimanoa eta The Gods Must Be Crazy filmaren protagonista izango zena jaio zen (h. 2003).
• 1949. Billy Gibbons estatubatuar musikaria eta ZZ Top bandako kidea jaio zen.
• 1953. Charles E. Yeager estatubatuar pilotuak soinuaren abiadura bi eta erdi aldiz biderkatu zuen bere Bell X-1A abioian.
• 1958. Bogotako (Kolonbia) Almacen Vidako sutean 88 hildako izan ziren.
• 1997. Japonian 685 haur sartu zituzten ospitalean, Pokémon sailaren Dennō Senshi Porygon episodioa ikusi eta gero. Gorria eta urdinaren arteko aldaketa azkarrek konbultsioak eragin zizkien, epilepsia fotosentsitibo batean murgilduaraziz. 
• 1999. Venezuela. Euriteek 30.000 hildako baino gehiago eragin zuten.
• 2007. Aitor Mendiluze Gipuzkoako Bertsolari Txapelketako txapeldun eta Beñat Gaztelumendi txapeldunorde.
• 2011. Manuel Jalón Corominas, militar, ingeniari, asmatzaile eta idazle espainiarra hil zen. Fregona eta erabilpen bakarreko orratz hipodermikoa asmatu zituen.

Abenduaren 15a

• 37. Neron enperadore erromatarra, jaio zen (h. 68).
• 130. Luzio Vero, erromatar enperadorea, jaio zen (h. 169).
• 1025. Basilio II.a Bulgaroktonoa, Bizantziar Inperioko enperadorea, hil zen.
• 1230. Otakar I.a Bohemiakoa, Bohemiako dukea eta Bohemiako erregea, hil zen.
• 1242. Munetaka Printzea, Japoniako Kamakura shogunerriko seigarren shoguna, jaio zen (h. 1274).
• 1503. Nostradamus astrologo frantsesa jaio zen (h. 1566).
• 1610. David Teniers Gaztea, flandriar pintorea eta diseinatzailea, jaio zen (h. 1690).
• 1626. Adriaen de Vries, flandestar eskultore manierista, hil zen.
• 1657. Michel Richard de Lalande, frantziar organista, klabe-jotzailea eta musikagilea, jaio zen (h. 1726).
• 1673. Margaret Cavendish, ingeles aristokrata, filosofoa, poeta, zientzialaria, hil zen, zientzia-fikziozko eleberrien idazlea eta antzezlan idazlea, hil zen (j. 1623).
• 1675. Johannes Vermeer, herbeherear margolari barrokoa, hil zen (j. 1632).
• 1732. Carl Gotthard Langhans, prusiar-alemaniar arkitektoa, jaio zen (h. 1808).
• 1751. Austria. Teresiar Akademia Militarra sortu zen, munduko lehen akademia militarra.
• 1789. Carlos Soublette, Venezuelako presidentea, jaio zen (h. 1870).
• 1799. George Washington hil zen, AEBko lehen presidentea.
• 1808. Mercedes Careaga, gipuzkoar gizarte ekintzailea eta Emakume Abertzale Batzako kidea, jaio zen (h. 1997).
• 1808. Eusebio Zuloaga, gipuzkoar armagilea, damaskinatu modernoaren sortzailea, Madrilen, jaio zen (h. 1898).
• 1832. Gustave Eiffel, frantziar arkitekto eta ingeniaria, jaio zen (h. 1923).
• 1833. Valeriano Domínguez Bécquer, espainiar pintorea, jaio zen (h. 1870).
• 1852. Henri Becquerel, frantziar fisikaria, jaio zen (h. 1908).
• 1855. Jacques Charles François Sturm, frantziar matematikaria, hil zen (j. 1803).
• 1859. Ludwik Zamenhof, Doktoro Esperanto, poloniar hizkuntzalaria eta okulista, esperantoaren sortzailea, jaio zen (h. 1917).
• 1861. Pehr Evind Svinhufvud, Finlandiako presidentea, jaio zen (h. 1944).
• 1870. Josef Hoffmann, austriar arkitekto eta diseinatzailea, jaio zen (h. 1956).
• 1873. Jean Abadie, frantziar psikiatra eta neurologoa, jaio zen (h. 1934/1946).
• 1875. Louis Marie Hyacinthe Fabre, euskal itzultzaile eta gramatikaria eta Bonaparte printzearen laguntzailea, hil zen (j. 1807).
• 1878. Hans Carossa, alemaniar poeta eta eleberrigilea, jaio zen (h. 1956).
• 1880. Fermin Arteta, nafar politikaria, Madrilen, hil zen (j. 1796).
• 1885. Fernando II.a Portugalgoa, Portugalgo erregea, hil zen (j. 1816).
• 1890. Zezen Eseri, siux amerindiar buruzagia, hil zen (j. 1831).
• 1898. Fernando Remacha, nafar musikagilea, jaio zen (h. 1984).
• 1898. Jose Luis Zabala, euskal herritar futbolaria, jaio zen (h. 1946).
• 1899. Harold Abrahams, britainiar korrikalari judua, jaio zen (h. 1978).
• 1903. Antonio Iturmendi, euskal herritar politikari karlista, hil zen (j. 1976).
• 1906. Edmond Debeaumarché, frantziar postaria, Bigarren Mundu Gerran erresistentzian ibilitakoa, jaio zen (h. 1959).
• 1907. Oscar Niemeyer, brasildar arkitektoa, arkitektura modernoko erreferente nagusietako bat, jaio zen (h. 2012).
• 1909. Francesc Tàrrega, espainiar musikagilea eta gitarrista, hil zen (j. 1852).
• 1911. Roald Amundsen eta bere taldea (Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel eta Oscar Wisting) Hego Polora iritsitako lehenak izan ziren.
• 1912. Ray Eames, estatubatuar diseinatzailea eta zinema-zuzendaria, jaio zen (h. 1988).
• 2012. Joxe Agirre, Oranda, azpeitiar bertsolaria, hil zen (j. 1929).
• 2014. Jose Agustin Alberdi, bizkaitar bertsolaria, hil zen (j. 1922).
• 1916. Maurice Wilkins, zeelandaberritar-britainiar biofisikaria, 1962ko Medikuntzako Nobel Saria, jaio zen (h. 2004).
• 1919. José Antonio Sáenz de Santamaría, espainiar militarra, Gerra Zibilean bando kolpista matxinatuaren alde borrokatu zena, jaio zen (h. 2003).
• 1923. Freeman Dyson, britainiar fisika teorialaria eta astrofisikaria, jaio zen.
• 1926. Grégoire Kayibanda, Ruandako lehen presidente hautatua, hil zen (j. 1924).
• 1926. Josep Maria Castellet, katalanezko eta gaztelaniazko idazlea eta literatura kritikaria, jaio zen (h. 2014).
• 1926. Andoni Perez Cuadrado, arabar abertzalea, jaio zen.
• 1928. Friedensreich Hundertwasser, austriar margolari eta artista grafikoa, jaio zen (h. 2000).
• 1930. Edna O’Brien, irlandar eleberrigilea, jaio zen.
• 1930. Jacako altxamendua izan zen.
• 1934. Abdullahi Yusuf Ahmed, Somaliako trantsizio gobernuko presidentea, jaio zen (h. 2012).
• 1934. Fernando Mendizabal, gipuzkoar itzultzailea eta euskaltzain urgazlea, jaio zen (h. 2011).
• 1935. Georges Hérelle, frantziar etnografoa, hil zen (j. 1848).
• 1935. Karmelo Leizaola, euskal kimikari eta euskaltzalea, Hego Amerikan, hil zen (j. 1901).
• 1936. Pedro Osinaga, nafar aktorea, jaio zen (h. 2017).
• 1937. Alfredo Goienetxe, euskal noble, ingeniari eta zaldizkoa, jaio zen (h. 2002).
• 1938. Pedro Barrondo, Eusko Abertzale Ekintzako militantea, Eusko Gudarosteko gudaria eta kirolaria, fusilatua, hil zen.
• 1938. Juan Carlos Wasmosy, Paraguaiko presidente ohia, jaio zen.
• 1939. Gone with the Wind (“Haizeak Eramana”) filma estreinatu zen, Victor Flemingek zuzendu eta Vivien Leigh, Clark Gable, Leslie Howard eta Olivia de Havilland aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1941. Jose Antonio Zaldua, nafar futbolaria, jaio zen (h. 2018).
• 1943. Txomin Perurena, gipuzkoar txirrindulari ohia eta kirol zuzendaria, jaio zen.
• 1943. Fats Waller, estatubatuar jazz-musikagilea, piano-jotzailea eta organo-jotzailea, hil zen (j. 1904).
• 1944. Glenn Miller, estatubatuar musikagile, tronboi-jotzaile eta orkestra-zuzendaria, hil zen (j. 1904).
• 1946. Thailandia NBEn sartu zen.
• 1946. Jose Maria Olazabal Zaldunbide, bizkaitar politikari karlista eskuindarra, hil zen (j. 1915).
• 1947. Arthur Machen, galestar idazlea, hil zen (j. 1863).
• 1949. Don Johnson, estatubatuar aktorea, jaio zen.
• 1950. Vallabhbhai Patel, indiar estatu-gizona, hil zen (j. 1875).
• 1952. Yukitaka Omi, japoniar futbolari ohia, jaio zen.
• 1952.  Allan Simonsen, daniar futbolari ohi eta entrenatzailea, jaio zen.
• 1958. Wolfgang Pauli, suitzar fisikaria, 1945eko Fisikako Nobel Saria, hil zen (j. 1900).
• 1959. Madril-Bartzelona arteko Talgoa inauguratu zuten.
• 1960. Lou Olangua, gipuzkoar rock abeslaria, euskal rockean lehenengo emakumetakoa (h. 2013).
• 1961. Israel: Adolf Eichmann heriotza-zigorrera kondenatu zuten juduen aurkako krimenengatik.
• 1962. Charles Laughton, ingeles aktore, gidoigile, ekoizle eta zinema zuzendaria, hil zen (j. 1899).
• 1966. Walt Disney, estatubatuar zinema zuzendaria eta ekoizlea, The Walt Disney Companyren sortzailea, hil zen (h. 1901).
• 1966. Il buono, il brutto, il cattivo (“zintzoa, itsusia eta zitala”) filma estreinatu zen, Sergio Leonek zuzendu eta Clint Eastwood, Lee van Cleef eta Eli Wallach aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1970. Stefano Secco, italiar tenorra, jaio zen.
• 1971. Xabier Etxaniz Rojo, euskal idazlea, jaio zen.
• 1972. Bingen Fernández, bizkaitar txirrindulari ohia, jaio zen.
• 1972. Sete Gibernau, kataluniar motoziklismoko pilotu ohia, jaio zen.
• 1975. Cosmin Contra, errumaniar futbolaria, jaio zen.
• 1975. Shigeyoshi Inoue, japoniar almirantea, hil zen (j. 1889).
• 1976. Iosu Iglesias, bizkaitar futbolari ohia, jaio zen.
• 1977. Lohitzune Txarola, lapurtar abokatua eta politikaria, Gipuzkoako Batzar Nagusietako Mahaiaren presidente ohia, jaio zen.
• 1979. Swan Fyahbwoy, espainiar reggae eta dancehall abeslaria, jaio zen.
• 1980. Élodie Gossuin, frantziar modelo eta telebista aurkezlea, jaio zen.
• 1982. Gerardo Iglesias, PCko idazkari aukeratu zuten, Santiago Carrillo ordezkatuz.
• 1983. Jamie Heaslip, irlandar errugbi jokalari ohia, jaio zen.
• 1983. Zlatan Ljubijankić, esloveniar futbolaria, jaio zen.
• 1986. Serge Lifar, ukrainar jatorriko frantziar dantzari eta koreografoa (j. 1905).
• 1987. Yosuke Kashiwagi, japoniar futbolaria, jaio zen.
• 1990. Miquel Coll i Alentorn, kataluniar politikari eta historialaria, hil zen (j. 1904).
• 1990. Manuel Ibáñez i Escofet, katalan kazetari eta idazlea, hil zen (j. 1917).
• 1991. Vasili Zaitsev, Bigarren Mundu Gerrako sobietar frankotiratzailea, Stalingradeko batailan bereziki ezagun egin zena, hil zen (j. 1915).
• 1993. Schindler’s List (“Schindlerren Zerrenda”) filma estreinatu zen, Steven Spielbergek zuzendu eta Liam Neeson, Ralph Fiennes eta Ben Kingsley aktorrek antzeztu zutelarik.
• 1995. Núria Mendoza, kataluniar futbolaria, jaio zen.
• 1995. Manuel Gutiérrez Mellado, espainiar militar eta politikaria, hil zen (j. 1912).
• 1998. Bill Clinton Ameriketako Estatu Batuetako presidenteak Gaza bisitatu zuen. Hori egiten zuen AEBetako lehen presidentea.
• 2000. Txernobileko (Ukrania) zentral nuklearra behin betiko itxi zuten, 1986ko istripu larria eta gero.
• 2004. Lucien Musset, frantziar historialaria, hil zen (j. 1922).
• 2005. Julián Marías, espainiar filosofoa, hil zen (j. 1914).
• 2005. Argentinak Nazioarteko Moneta Funtsari zor zion dirua kitatu zuen.
• 2007. Muammar al Kadafi libiar agintariaren bisitak polemika handia piztu zuen Frantzian, batez ere giza eskubideen babesleen artean.
• 2008. León Febres-Cordero, Ekuadorgo presidentea, hil zen (j. 1931).
• 2010. Blake Edwards, estatubatuar aktore, zinema gidoigile eta zinema zuzendaria, hil zen (j. 1922).
• 2012. Páidí Ó Sé, futbol gaelikoko irlandar jokalaria, hil zen (j. 1955).
• 2013. Joan Fontaine, estatubatuar aktorea, hil zen (j. 1917).
• 2014. Sydneyn gertatutako bahiketa baten erreskate operazioan bahitzailea eta bahitutako pertsona bi hilik gertatu ziren.

---

• 2021. Uf! A ze sustoa hartu dudan! Bai. Bularreko minbizia dut. Txarra da! Hemendik aurrera, BESTE ALDEA arakatu behar! Zorte on, Koro! Eutsi goiari!

Abenduaren 13a

• Urretxu eta Zumarragan urtero Santa Lutzi feria ospatzen da, urteko feriarik garrantzitsuena. Hainbat lehiaketa eta erakusketa antolatzen da, besteak beste, ganadua, errezil sagarrak, ardoa eta kapoiak.
• 1545. Trentoko Kontzilioa hasi zen ofizialki, protestantismoari aurka egiteko helburuz.
• 1816. Werner von Siemens, alemaniar ingeniaria, jaio zen (h. 1892).
• 1910. San Petersburgo eta Odesan ikasleen matxinadak izan ziren, preso politikoei zigor fisikoak ezartzen zitzaizkiela-eta.
• 1938. ONCE (Organización Nacional de Ciegos de España) sortu zen.
• 1944. Vasily Kandinsky, errusiar margolaria, hil zen (j. 1866).
• 1945. Irma Grese, Belseneko Zakurra, Alemaniako kontzetrazio esparru batzuen gainbegirale zorrotzenetakoa, urkatu zuten. 1923an jaioa zen eta 22 urte zituen.
• 1949. Tom Verlaine, Television bandaren gitarjolea, jaio zen.
• 1975. Carlos Arias Navarro gobernuko lehendakari izendatu zuten.
• 1995. Camilo José Celak Cervantes Saria jaso zuen.
• 1997. El Niño deitutako fenomenoak 116 urtez izandako elurte bakarra eragin zuen Guadalajaran (Mexikon). Aurrekoa 1881ean izan zen.
• 2002. Ipar Koreak zentral nuklearrak berreraikitzeko asmoa anuntziatu zuen, behar energetikoei erantzun beharrean zela-eta; Ginebran estatubatuarrekin adostutako akordioen kontra zihoan hau.
• 2003. Tikrit (Irak): estatubatuar soldaduek  Saddam Hussein diktadore ohia atxilo hartu zuten AEBetako tropek.
• 2006. Loyola de Palacio, espainiar politikaria, hil zen. 1950ean jaiotakoa zen (56 urte).

Abenduaren 12a

• 1325. Tenochtitlan sortu zen, azteken erresumaren hiriburua.
• 1474. Isabel I.a Katolikoa erregina egin zuten Segovian.
• 1584.  Cervantes Catalina de Palaciosekin ezkondu zen.
• 1794. Mexiko: fray Servando Teresa de Mier teologo liberalak Guadalupeko Amabirjinari buruzko sermoia egin zuen. Ez zen Elizaren gustuko izan eta atxilo hartu eta 10 urtez atzerriratu zuten.
• 1804. Espainiak (Frantziaren lagun zen oraingoan) gerra deklaratu zion Ingalaterrari.
• 1834. I. Karlistada: Mendazako bataila Nafarroan. Luis Fernández de Córdova isabelinoak Zumalakarregiri irabazi zion.
• 1840. Maria Kristina Borboikoak erreginaordetza utzi zuen Valentzian.
• 1859. Robert Stephenson, britainiar ingeniaria eta George Stephensonen semea, hil zen (j. 1803).
• 1863. Edvard Munch margolaria jaio zen (h. 1944).
• 1900.  Max Planckek gaur egungo fisikaren oinarri den Teoria kuantikoa erakutsi zuen.
• 1903. Espainiako Kongresuak igandeetan jai egiteko lege proiektua onartu zuen.
• 1915. Frank Sinatra abeslaria jaio zen (h. 1998).
• 1915. Hugo Junkersek lehenengo erabat metalezkoa zen abioia aurkeztu zuen Berlinen.
• 1930. Jakako altxamendu militarra errepublikaren alde. Porrot egin zuen.
• 1969. Berunezko urteak Italian: Milango Fontana plazan lehergailu batek eztanda egin eta 60 lagun hil ziren.
• 1976. GRAPOk Antonio de Oriol y Urquijo, Estatuko Kontseiluko lehendakaria, bahitu zuen.
• 1977. Erica, Nicole eta Jaclyn Dahm, estatubatuar modeloak, jaio ziren.
• 2007. Ike Turner, estatubatuar musikaria eta Tina Turnerren senar ohia, hil zen (j. 1931).

Abenduaren 11

• 1576. Inkisizioak Luis Leongoaren aurka zuen epaiketaren sententzia gauzatzen da, ia 5 urte kartzelan egon ondoren, libre utziz.
• 1792. Frantziako Iraultza: Konbentzio Nazionalak Luis XVI.a Frantziakoa epaitu zuen, traizio salaketapean.
• 1813. Napoleon Bonapartek Espainiako koroa itzuli zion Fernando VII.a Espainiakoari.
• 1829. Fernando VII.a Espainiakoa laugarren aldiz ezkondu zen, oraingoan bere hiloba zen Maria Kristina Borboikoarekin.
• 1908. Carlos Arias Navarro, Espainiako presidente izango zen, jaio zen (h. 1989).
• 1911. Nagib Mahfuz, Literaturako Nobel Saria irabazi zuen idazlea, jaio zen Kairon (h. 2006).
• 1917. Britainiar tropek Otomandar Inperioari Jerusalem kendu zioten.
• 1941. Bigarren Mundu Gerra: Alemania eta Italiak Estatu Batuei gerratea deklaratu zieten, Pearl Harbourreko erasoa eta gero.
• 1946. UNICEF nazioarteko erakundea sortu zen.
• 1948. NBEko Asanblada Orokorrak Giza Eskubideen Deklarazioa onartu zuten Parisen.
• 1950. Christina Onassis, greziar enpresaria eta Aristóteles Onassisen alaba, jaio zen (h. 1988).
• 1961. Orain Tanzania den Tanganikak independentzia lortu zuen, Erresuma Batutik bereiziz.
• 1971. Maurice “Mac” McDonald, estatubatuetako fast food zabaltzailea, hil zen (j. 1902).
• 1987. Lehen Intifada hasi zen Gaza eta Zisjordanian.
• 1991. Europar Batasuneko estatuburuek Maastrichteko Ituna onartu zuten.
• 1996. Indiako Tribunale Gorenak umeen lana debekatu zuen (44 milioi haurren kasua da).
• 2000. Espainiak lehen aldiz irabazi zuen Davis Kopa tenisen.

Abenduaren 10a

• 1198. Averroes fisikari eta filosofialari arabiarra zendu zen (j. 1126).
• 1520. Martin Lutherek Exsurge Domine Leon X.a aitasantuak dekretatutako eskumikatze bulda erre zuen Wittenbergen, Alemanian.
• 1710. Espainiako Ondorengotzako Gerran, Filipe V.a Espainiakoaren tropek irabazi zuten Brihuega eta Villaviciosako guduetan.
  
• 1763. Espainiako loteria lehen aldiz zozketatu zuten Madrilen.
• 1815. Ada Lovelace, Historiako lehen programatzailea eta Lord Byron poetaren alaba, jaio zen Londresen (h.1852)
• 1848. Luis Napoleon, gero Napoleon III.a izango zena, Frantziako Errepublikako presidente hautatu zuten.
• 1896. Alfred Nobel kimikari eta ingeniaria, dinamitaren asmatzailea, hil zen (j. 1833).
• 1898. Parisen, Espainiak Kuba, Puerto Rico, Guam eta Filipinen independentzia aitortzen zuen Ituna sinatu zen AEBkin.
• 1901. Nobel Saria emateko ardura duten batzordeen lehen bilera, urtero ematea erabakiz.
• 1909. Hodei Gorri (Makhpyia-luta) siux oglalar amerindiarren buruzagia hil zen (j. 1822).
• 1923. Jorge Semprun Maura jaio zen`Madrilen (h. 2011).
• 1936. Eduardo VIII.a Erresuma Batukoak abdikatu zuen, Wallis Simpsonekin ezkontzeko asmoa agertuz.
• 1948. Nazio Batuen Asanblea Orokorrak Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala aldarrikatu zuen.
• 1991. Maastrichteko Ituna sinatu zuten, Europar Batasuneko batasun politikoa egiteko asmoak agertuz.
• 2006. Augusto Pinochet hil zen (j. 1915).
• 2007. Londresen Led Zeppelin taldea bildu zen berriro, Ahmet Erteguni omenaldia egiteko.

Abenduaren 9a

• 1641. Anthony van Dyck margolari flamenkoa hil zen (1599).
• 1759. Karlos III.aMadrilera iritsi zen errege izateko.
• 1833. Dominique Joseph Garat hil zen Uztaritzen (j. 1749).
• 1879. Antonio Cánovas del Castillo espainiar gobernuko presidente egin zuten.
• 1895. Dolores Ibarruri jaio zen (h. 1989).
• 1901. SECM (Sociedad Española de Construcciones Metálicas), gero CAF izango zenak, Zaldibiako uraren aprobetxamendu bat erosi zuen. Ezin izan zuten energiarako behar hainbat aprobetxatu eta 1910ean Osinberdeko Zentralita eraiki zuten.
• 1925. Pablo Iglesias, PSOE eta UGTren sortzailea, hil zen (j. 1850).
• 1931. Espainiako Konstituzio errepublikarra onartu zuten.
• 1941. Bigarren Mundu Gerra: Txinak, Kubak, Guatemalak, Koreak eta Filipinek Japonia eta Alemaniari gerratea deklaratu zieten.
• 1953. Sorginen ehizaketa: General Electric enpresak bertan lan egiten zuten langile komunistak despedituko zituela jakinarazi zuen.
• 1961. Adolf Eichmann militar naziaren aurkako epaiketa bukatu zen Israelen, 15 kargu kriminal egotziz. Ondoren, urkatu egingo zuten.
• 1961. Orain Tanzania den Tanganikak independentzia lortu zuen, Erresuma Batutik bereiziz.
• 1964. Paul Landers, Rammstein taldeko gitarra, jaio zen.
• 1981. Espainiar Gobernuak OTANi batzeko protokoloa sinatu zuen.
• 1987. Lehen Intifada hasi zen Gaza eta Zisjordanian.
• 1991. SESB desagertu zen.
• 1996. Espainiako errege-erreginak Kordoban inaguratu zuten Magreb-Europa gasoduktoa.

Abenduaren 8a

• K. a. 65. Horacio poeta jaio zen (h. K. a. 8).
• 1861. William Crapo Durant, General Motorsen sortzailea, jaio zen (h. 1947).
• 1865. Jean Sibelius konpositore finlandiarra jaio zen (h. 1957).
• 1869. Frantzisko Petrirena Rekondo, Xenpelar, bertsolaria hil zen (j. 1835).
• 1886. Diego Rivera, margolari mexikarra jaio zen (h. 1957).
• 1922. Lucian Freud, margolari britainiarra, jaio zen.
• 1936. David Carradine, aktore estatubatuarra, jaio zen (h. 2009).
• 1941. Estatu Batuek Japoniaren aurkako gerratea hasi zuten. Aldi berean, Alemaniak AEBei gerra adierazpena egin zioten.
• 1943. Jim Morrison, abeslari estatubatuarra jaio zen (h. 1971).
• 1953. Kim Basinger aktore estatubatuarra jaio zen.
• 1976. The Eagles taldeak gehien saldu direnetako diska kaleratu zuten: Hotel California.
• 1980. Mark David Chapmanek John Lennon erail zuen New Yorken.
• 1998. Atletico Madrid – Real Sociedad futbol partida ikustera joandako Aitor Zabaleta gipuzkoarra erail zuen Vicente Calderon futbol zelaira zihoan zaletu ultra batek.
• 1980.  Mark David Chapmanek John Lennon musikaria New Yorken hil zuen (j. 1940).
• 2004. Dimebag Darrell, estatubatuar gitarra eta Pantera eta Damageplan taldeetako kidea, erail zuten.

Abenduaren 7a

• K. a. 43. Zizeron hil zuten Marko Antonioren jarraitzaileek (j. K. a. 106).
• 1688. CAMINOren Historia de San Sebastianek dioenez, …Una de las tempestades más deshechas que se tiene noticia haber experimentado San Sebastián, sucedió a 7 de diciembre de 1688, habiendo volado parte del castillo de la Mota con una violenta explosión de la pólvora inflamada por algunos rayos que cayeron, de cuyas fatales resultas murieron desgraciadamente varias personas, quedaron sentidos los edificios y padecieron, hasta las iglesias mismas, situadas a raíz del monte, sobre cuya cumbre se halla dicho castillo…
• 1803. Maria Josefa Sajoniakoa jaio zen Dresdenen. Fernando VII.aren hirugarren emaztea izango zen (h. 1829).
• 1918. Berlineko iraultza espartakistak.
• 1941. Hegazkintza japoniarrak Estatu Batuen Pearl Harbor base militarrari egin zion eraso. Ekintza honek, Estatu Batuek Bigarren Mundu Gerran parte hartu izana eragin zuen.
• 1949. Tom Waits, estatubatuar abeslaria, jaio zen.
• 1966. Lucía Etxebarria jaio zen Valentzian.
• 1983. Madrileko Madrid-Barajas aireportuan istripua izan zen eta 93 hildako izan ziren.
• 1988. Armenian, Spitakeko lurrikara izan zen, hainbat hiri suntsituta geratu zirelarik. 70.000 hildako eragin zituen.
• 1988. Yasser Arafatek Israelek existitzeko duen eskubidea onartu zuen.
• 2008. Greziako poliziak gazte bat tiroz hil ostean, liskarrak hedatu ziren herrialdeko hiri desberdinetan.
• 1991. SESB Errusia izango da hemendik aurrera.
• 2009. Osakidetzak lehendabiziko sexu-aldaketa ebakuntza egin zuen Gurutzetako ospitalean.
• 2010. Julian Assange Wikileaks webgunearen arduraduna Erresuma Batuan atxilotu zuten.

Abenduaren 6a

• 35. Guatemalan idatzi ziren berant Olmeka aroko estelak. Ameriketan aurkitu diren idatzitako dokumentu zaharrenak dira.
• 1658. Baltasar Gracián idazle eta filosofoa hil zen (j. 1601).
• 1778. Louis Joseph Gay-Lussac, frantses fisikari eta kimikaria, jaio zen (h. 1850).
• 1914. Ciudad de Mexicon, Pancho Villa eta Emiliano Zapataren tropek Jauregi Nazionala okupatu zuten.
• 1917. Finlandiak independentzia lortu zuen.
• 1921. Britainia Handiak eta Irlandako ordezkariek Itun anglo-irlandarra izenpetu zuten Londresen. Irlanda Erresuma Batutik askatu zen.
• 1978. Espainiako Konstituzioa hiritarren bozketaz onartu zuten. Euskal Autonomi Erkidegoan, abstentzioa baiezko botoei gailendu zitzaion.
• 1988. Roy Orbison, estatubatuar abeslaria, hil zen (j. 1936).
• 1990. Euskaldunon Egunkariaren lehen zenbakia kaleratu zen.
• 1991. Auto istripu larria A-8 autobidean, 30 kotxetik gora elkarrekin talka egin zuten lainoagatik, kotxeek su hartu eta 17 hildako egon ziren.
• 2001. Euskarazko Wikipediaren lehenbiziko artikulua idatzi zen: Lurra.
• 2005. Hegazkin batek Teherango 10 solairuko etxebizitza eraikin baten kontra jo zuen, 94 hildako eraginez.

Abenduaren 5a

 

• 1484. Inozentzio VIII.a aitasantuak bere ospe handiko bula argitara atera zuen, Inkisizioari ezagutzen zen mundu guztian sorginei jazarpena egiteko aginduz.
• 1492. Kolonek Hispaniola aurkitu zuen bere lehen bidaian. Bertakoek Quisqueya deitzen zioten irla honi.
• 1550. Mexikora iritsi zen bigarren erregeordea (virrey), Luis de Velasco.
• 1791. Wolfgang Amadeus Mozart, musika klasikoko konpositore austriarra, hil zen (j. 1756).
• 1870. Alexandre Dumas, frantses nobelista eta dramaturgoa, hil zen (j. 1802).
• 1905. Walt Disney zinema zuzendaria eta ekoizlea estatubatuarra jaio zen (h. 1966).
• 1933. AEBetan 13 urtez indarrean egon zen Lege lehorra abolitu zuten.
• 1938. J. J. Cale, estatubatuar musikaria jaio zen. Berak idatzi zuen Eric Clapton ospetsu bihurtuko zuen Cocaine.
• 1946. NBEk New Yorken ezarri zuen du bere egoitza nagusia.
• 1950. Camarón de la Isla jaio zen (h. 1992).
• 1766. James Christiek Christie’s sortu zuen Londonen (Ingalaterran).
• 1976. Erreala–Athletic partidua Atotxan: Inaxio Kortabarria eta Jose Anjel Iribar ikurrina eskuetan zutela zelairatu ziren, ikurrina legeztatu gabe zegoen arren. Espainiako poliziek ezin izan zuten galarazi. Euskal derbia: Errealak 5 Athleticek 0.
• 1998. Julio Anguitak bere PCEko idazkari kargua utzi zuen alderdiaren XV. kongresuan eta Francisco Frutosek hartu zuen bere ordea.
• 2013. Nelson Mandela Hegoafrikako apartheidarenaurkako ekintzailea eta politikaria hil zen.

Abenduaren 4a

• 1563. Trentoko Kontzilioaren azken ekitaldia hasi zen Trenton.
• 1619. Ingalaterrako Berkeley Parisheko 38 kolonok lur hartu zuten Virginian eta Jaungoikoari eskerrak eman zizkioten. Lehen Thanksgiving eguna kontsideratzen da hau Ameriketako Estatu Batuetan.
• 1642. Armand Richelieu, kardinal eta frantses ministroa, hil zen (j. 1585).
• 1808. Iberiar Penintsulako Gerra. Napoleon Madrilen sartu zen.
• 1840. Crazy Horse, Sioux Oglala tribuaren buruzagia, jaio zen eta 1877an hilko zuten.
• 1866. Vasily Kandinsky errusiar pintorea jaio zen (h. 1944).
• 1892. Francisco Franco militar eta diktadore espainiarra jaio zen (h. 1975).
• 1918. Woodrow Wilson, Ameriketako Estatu Batuetako presidentea, barkura igo zen Lehen Mundu Gerrari amaiera emango zion Versaillseko Ituna sinatzera zetorrelako. Europara etorriko zen AEBetako lehen presidentea izan zen.
• 1945. Estatu Batuek NBEn sartzea erabaki zuten.
• 1956. Carl Perkins, Jerry Lee Lewis eta Johnny Cash Memphiseko (Tennessee) Sun Records-en grabatzen ari ziren bitartean, Elvis Presleyk estudioa bisitatu zuen eta probatan hartu zuen parte Perkins eta Lewisekin batera. Lau gizon hauei Million Dollar Quartet deitu zien eta grabazio mitiko hau 1987an argitaratu zuten.
• 1965. Alex de la Iglesia film-zuzendari bilbotarra jaio zen.
• 1971. Montreuxen, Suitzan, Frank Zappa eta The Mothers of Invention jotzen ari ziren kasinoak su hartu zuen. Gertaera honetan oinarritu zen Deep Purple bere Smoke on the Water egitekobera ere Montreuxen baitzegoen une horretan, grabazio bat egiten.
• 1978. Europar Batasunak Europar Moneta Sistema berria onartu zuen, Erresuma Batua bakarrik kanpo geratu zelarik.
• 1993. Frank Zappa musikaria hil zen (j. 1940).
• 2002. Zientzilari kataluniar batzuk nazioarteko ikerketa bat aurkeztu zuten, gizakia eta arratoiak bere geneen %99a berdina dutela.
• 2010. Xabier Lete euskal kantari, olerkilari eta idazlea hil zen (j. 1944).
• 2010. Espainiako Gobernuak alarma egoera ezarri zuen aire-kontrolatzaileen bat-bateko grebarengatik. Militarrek aire-kontrola hartu zuten.

Abenduaren 3a

Sehaska egutegiko izendegia: Xabier, Xabierra, Xabi eta Txabi.

• ENE. Euskararen Nazioarteko Eguna.
• 311. Gordiano III.a erromatar enperadorea hil zen.
• 1154. Anastasio IV.a Aita santua hil zen.
• 1368. Karlos VI.a Frantziakoa Frantziako erregea jaio zen (h. 1422).
• 1447. Bayezid II.a Otomandar Inperioko sultana jaio zen (h. 1512).
• 1533. Vasili III.a Moskukoa Moskuko Printze Handia hil zen (j. 1479).
• 1552. Frantzisko Xabierkoa Jesusen Lagundiaren sortzaileetako bat, misiolari eta santu nafarra, Nafarroako zaindaria, hil zen Txinan (j. 1506).
• 1592. Alexandro Farnese Parma eta Piacenzako dukea eta Espainiar Herbeheretako gobernaria hil zen.
• 1610. Honda Tadakatsu japoniar jenerala eta Tokugawa Ieyasuren agindupeko daimyōa hil zen (j. 1548).
• 1684. Ludvig Holberg Danimarkako jakintsu eta idazlea jaio zen (h. 1754).
• 1729. Antonio Soler espainiar konposatzaile eta klabizenbalo jotzailea jaio zen (h. 1783).
• 1742. James Rennell ingeles kartografoa eta geografoa jaio zen (h. 1830).
• 1789. Claude Joseph Vernet frantziar margolari eta marrazkilaria hil zen (j. 1714).
• 1800. France Prešeren esloveniar poeta erromantiko handiena jaio zen (h. 1849).
• 1810. Francisco Dueñas El Salvadorreko presidentea jaio zen (h. 1884).
• 1812. Hendrik Conscience nederlanderazko eleberrigilea jaio zen (h. 1883).
• 1842. Ellen Swallow Richards estatubatuar kimikaria eta ekologoa jaio zen (h. 1911).
• 1842. Esparterok Bartzelona bonbardatzeko agindu zuen, horrela bere gobernuaren aurkako altxamendua itzaltzeko asmoz.
• 1857. Joseph Conrad poloniar-ingeles idazlea jaio zen (h. 1924).
• 1857. Salvador Rueda espainiar poeta jaio zen (h. 1933).
• 1876. Francisco Carrascón nafar musikagilea jaio zen (h. 1936).
• 1883. Anton Webern austriar musikagilea jaio zen (h. 1945).
• 1884. Rajendra Prasad Indiako lehen lehendakaria jaio zen (h. 1963).
• 1886. Manne Siegbahn suediar fisikaria, Nobel Sariduna jaio zen (h. 1978).
• 1887. Naruhiko Higashikuni Japoniako Lehen Ministroa jaio zen (h. 1990).
• 1887. Jabier Lazkoz euskal apaiza eta idazlea jaio zen (h. 1965).
• 1888. Karl Zeiss alemaniar optikoa hil zen (j. 1816).
• 1890. Ludolf Camphausen renaniar bankari eta politikaria hil zen (j. 1803).
• 1890. Francisco Javier Lauzurika euskal artzapezpikua eta Gasteziko apezpikua jaio zen (h. 1964).
• 1894. Robert Louis Stevenson eskoziar idazlea hil zen (j. 1850).
• 1895. Anna Freud psikoanalista austriarra, haur psikologiaren arloan egindako lanagatik ezaguna jaio zen (h. 1982).
• 1897. Kate O’Brien irlandar idazlea jaio zen (h. 1974).
• 1900. Richard Kuhn austriar-alemaniar biokimikaria, 1938ko Kimikako Nobel Saria jaio zen (h. 1967).
• 1901. Louis Ligetx zuberoar koblakari eta idazlea jaio zen (h. 1940).
• 1902 – Robert Lawson arkitektoa hil zen (j. 1833).
• 1905. Marola asturiar marrazkigile eta margolaria jaio zen (h. 1986).
• 1908. Victor Pasmore ingeles margolaria jaio zen (h. 1998).
• 1910. Mary Baker Eddy Estatu Batuetako erlijio berritzailea hil zen (j. 1821).
• 1911. Nino Rota italiar musikagilea jaio zen (h. 1979).
• 1916. Seán Ó Ríordáin irlanderaz idatzi zuen irlandar olerkaria jaio zen (h. 1977).
• 1918. Abdul Haris Nasution indonesiar militarra izan, Indonesiaren Independentziaren Aldeko Iraultzaren heroietako bat izango zena jaio zen (h. 2000).
• 1919. Pierre-Auguste Renoir frantziar margolari inpresionista hil zen (j. 1841).
• 1924. Edwin Ernest Salpeter austriar fisikaria jaio zen (h. 2008).
• 1925. Kim Dae-jung Hego Koreako presidentea jaio zen (h. 2009).
• 1930. Jean-Luc Godard frantziar zinemagilea jaio zen .
• 1931. Franz Josef Degenhardt alemaniar idazlea eta musikagilea jaio zen (h. 2011).
• 1933. Paul J. Crutzen holandar kimikaria, Nobel Saruduna jaio zen.
• 1934. Viktor Gorbatko sobietar astronauta jaio zen.
• 1936. Manuel Irurita nafar apaiz eta gotzaina hil zen (j. 1876).
• 1937. Attila József hungariar idazlea, XX. mendeko hungariar poeta nagusietako bat hil zen (j. 1905).
• 1942. Mike Gibson irlandar errugbilaria jaio zen.
• 1948. Ozzy Osbourne ingeles abeslaria jaio zen.
• 1950. Alberto Juantorena kubatar atleta jaio zen.
• 1957. Alexander Rodtxenko errusiar margolaria, eskultorea eta dekoratzailea hil zen (j. 1891).
• 1960. Daryl Hannah estatubatuar aktorea jaio zen.
• 1960. Julianne Moore estatubatuar aktorea jaio zen.
• 1961. Javier Capitan espainiar telebistako aurkezle espainiarra jaio zen.
• 1963. José Rubinos Ramos jesuita eta galizierazko idazlea hil zen (j. 1898).
• 1967. Hegoafrikan, Christiaan Barnardek kirurgiaren historian lehen bihotz transplantea gauzatu zuen Ciudad de El Caboko Unibertsitatean.
• 1968. Brendan Fraser estatubatuar aktorea jaio zen.
• 1970. Burgosen auzitegi militar batek ETAko hamasei kideri egindako epaiketa guztiz sumarioa hasi zen. Hiru pertsona erail izanaz  salatu zituzten, eta epaiketaren bukaeran heriotza zigorra ezarri zieten akusatuetako seiri; hala ere, heriotza zigor horiek ez ziren bete, Francoren Ministro Kontseiluak kartzela zigorretara aldatu baitzituen.
  
• 1970. Quebeceko Askapen Fronteak bahitutako James Cross britainiarra askatu zuen 60 egun pasa eta gero. Negoziazioek bere askapena posible egin zuten bahitzaileentzako Kubarako bidaia-txartelen truke.
• 1973. Holly Marie Combs estatubatuar aktorea jaio zen.
• 1974. Ildefonso Gurrutxaga gipuzkoar historialaria eta abokatua hil zen (j. 1902).
• 1979. Rainbow Sun Francks kanadar aktorea jaio zen.
• 1980. Anna Chlumsky estatubatuar aktorea jaio zen.
• 1980. Jenna Dewan estatubatuar aktorea jaio zen.
• 1981. David Villa espainiar futbolaria jaio zen.
• 1984. Bhopaleko istripua: Indiako Bhopalen toxikoak ziren gas eskapea izan zen Union Carbide enpresaren pestizida fabrika batean. 8.000 pertsona hil zirela diote, Indiako gobernuak eta Dow Chemical Companyn 3.800 (“soilik”) zirelakoan badaude ere.
• 1984. Vladimir Abramovich Rokhlin errusiar matematikaria hil zen (j. 1919).
• 1985. Melissa Panarello italiar idazlea jaio zen.
• 1989. Fernando Martin Espina, NBAn jokatu zuen lehen saskibaloi jokalaria, hil zen (j. 1962).
• 1989. Maltan George H. W. Bush eta Mijaíl Gorbachovek Gerra Hotza bertan behera utzi zuten.
• 1992. “Mar Egeo” petroliontzia hondoratu zen A Coruñan, hondamendi ekologiko izugarria sortuz.
• 1993. Lewis Thomas estatubatuar fisikari eta idazlea hil zen (j. 1913).
• 2001. Juan José Arreola mexikar idazle eta antzezlea hil zen (j. 1918).
• 2002. Glenn Quinn irlandar aktorea hil zen (j. 1970).
• 2003. David Hemmings ingeles aktorea hil zen (j. 1941).
• 2004. Shiing-Shen Chern txinatar matematikaria hil zen (j. 1911).
• 2006. Augusto Pinochetek, Txileko diktadore ohiak, bihotzeko bat izan zuen.
• 2007. Erreferendum Konstituzionala izan zen Venezuelan, Hugo Chavez presidenteak deituta. Herritarren %51k ezezkoa eman zuen.
• 2008. ETAk Inaxio Uria Mendizabal euskal enpresaburua hil zuen Azpeitian (j. 1938).
• 2008. Arrasateko AED euskara elkarteak Ukan 2008 sari nagusia jaso zuen.
• 2009. 47 lagun zendu ziren Bangladeshen, beraien ontzia hondoratzean.
• 2011. Enrique Villarrealek Barricada utzi zuen, 29 urtean bertan izan ondoren.
• 2013. Fernando Argenta, espainiar kazetaria, musikaria, eta irrati eta telebista aurkezlea, hil zen (j. 1945).
• 2015. Scott Weiland Stone Temple Pilots eta Velvet Revolver rock musika taldeetako estatubatuar abeslaria hil zen (j. 1967).
• 2015. Francisco Garmendia Agirrezabalaga gipuzkoar soziologoa hil zen (j. 1946).

Abenduaren 2a

• 1407. Leipzigeko Unibertsitateak zabaldu zuten.
• 1547. Hernan Cortes konkistatzaile espainiarra hil zen (j. 1485).
• 1767. Jesuitak Espainiatik bota zituzten.
• 1804. Pio VII.ak Napoleon Frantziako enperadore koroatu zuen Parisen.
• 1805. Napoleonen tropek Austria eta Errusiako armada aliatuak garaitu zituzten Austerlitzen.
• 1814. Sadeko Markesa (Donatien Alphonse François), frantziar idazlea, hil zen (j. 1740).
• 1825. Beethovenen Bederatzigarren Sinfonia estreinatu zuten Francforten.
• 1852. Estatu-kolpe batek monarkia berrezarri zuen Frantzian, Luis Bonaparte edo Napoleon III.aren agindupean.
• 1875. Antonio Canovas del Castillo Espainiako Ministro Kontseiluko presidente egin zuten.
• 1915. Albert Einsteinek errelatibitatearen teoria argitaratu zuen.
• 1923. Maria Callas, opera abeslaria, jaio zen (h. 1977).
• 1925. Primo de Riveraren garaiko Direktorio Militarraren boterea bukatu zen eta diktadore berak agindutako gobernua edo Direktorio Zibila hasi zen bere ordez.
• 1927. Leon Trotski SESBko alderdi komunistatik bota zuten.
• 1939. Francoren kuarteleko azken parte militarra, Espainiako Gerra Zibila bukatuz.
• 1954. AEBetako Senatuak Joseph McCarthy bidali zuen,  sorginen ehizaketa gehien bultzatu zuen presidentea.
• 1993. Don Joan Borboikoa hil zen (j. 1913).
• 2000. The Smashing Pumpkins taldeak azken kontzertua eman zuten Chicagoko Metro salan.
• 2001. Slobodan Milosevic, Jugoslaviako lehendakaria (aurrez Serbiakoa), atxilotu eta Belgradoko kartzelan sartu zuten.
• 2001. Ameriketako Estatu Batuetako Enron elektrizitate enpresak ordainketak eten zituen eta herrialde hartan sekula izandako iruzurrik handiena azaleratu zuen.

Abenduaren 1a

• 1347. Izurri Beltza hasi zen.
• 1433. Go-Komatsu japoniar enperadorea hil zen (j. 1377).
• 1633. Isabel Clara Eugenia espainiar infanta hil zen (j. 1566).
• 1640. Portugalek independentzia berreskuratu zuen.
• 1874. Alfontso XII.a izango denak Antonio Canovas del Castillok idatzitako Sandhursteko Manifestua sinatu zuen.
• 1904. Telesforo Monzon politikaria jaio zen (h. 1981).
• 1923. Morris, belgiar historietista eta Lucky Luken sortzailea, jaio zen (h. 2001).
• 1933. Curro Romero torero espainiarra jaio zen.
• 1935. Woody Allen, estatubatuar zinemagilea, jaio zen.
• 1944. John Densmore, The Doors talderaren bateria, jaio zen.
• 1955. Alabamako Montgomeryn, Rosa Park, arraza beltzeko jostunak, uko egin zion autobus publiko bateko eserlekua arraza zuriko bati uzteari. Horrela hasi zen AEBetako eskubide zibilen aldeko borroka.
• 1955. Verónica Forqué aktore espainiarra jaio zen.
• 1961. Armin Meiwes kanibal alemaniarra jaio zen.
• 1976. Matthew Shepard homesexuala zelako 1998ko urriaren 7an asasinatu zuten ikasle estatubatuarra jaio zen.
• 1977. Brad Delson, Linkin Park bandako gitarra, jaio zen.
• 1982.  Michael Jacksonen Thriller merkaturatu zuten. Gehien saldu den diska izan da.
• 1990. Ingalaterra eta Frantziako langileek topo egin zuten Mantxako kanala egiten ari zirenean, 40 m urazpian.
• 2002. Nunca Máisek deituta 200.000 pertsona bildu ziren Compostelan, Prestigen krisiaz protesta egiteko.
• 2006. Pokemon bideojokoaren salmentak 155 milioira iritsi ziren.
• 2008. Mikel Laboa abeslari donostiarra hil zen (j. 1934).