Urtarrilaren 3a

Sehaska egutegiko izendegia: Jenofa.

Jaieguna: Bilboko Eliza Nagusiaren festaburua. Erdi Aroko ezpata ospetsua.

• K. a. 106. Zizeron, erromatar filosofoa, jaio zen (h. K. a. 43).
• 235 edo 236. Antero, Eliza katolikoaren Aita Santua, hil zen (j. ???).
• 313. Nintoku, Japoniako 16. enperadorea, jaio zen (h. 399).
• 1179. Tibalt III.a Xanpainakoa, jaio zen (h. 1201).
• 1196. Tsuchimikado, Japoniako enperadorea, jaio zen (h. 1231).
• 1239. Joan II.a Bretainiakoa, Bretainiako dukea, jaio zen (h. 1305).
• 1321. Iraurgi izeneko lekuan Azkoitia sortu zen, Alfontso XI.a agintean zela.
• 1322. Filipe II.a Nafarroakoa eta V.a Frantziakoa Luzea, hil zen (j. 1292–1293); erregealdia amaitu eta Karlos I.a Nafarroakoa eta IV.a Frantziakoarena hasi zen.
• 1468. Joanes I.a Albretekoa, Albreteko 15. kondea, hil zen (j. 1425).
• 1496. Leonardo da Vincik bere makina hegalaria probatu zuen, arrakastarik gabe.
• 1521. Leon X.a Aita Santuak Martin Luther eskumikatu zuen.
• 1639. Éléonore Desmier d’Olbreuse, Wilhelmsburgeko kontesa eta Brunswick-Lüneburgeko dukesa, jaio zen (h. 1722).
• 1630. Juan Villela, bizkaitar politikaria, Madrilen, hil zen (j. 1563).
• 1698. Pietro Metastasio, italiar libreto egilea eta olerkaria, jaio zen (h. 1782).
• 1705. Luca Giordano, italiar margolaria, hil zen (j. 1634).
• 1756. Jérôme Pétion de Villeneuve, frantziar idazle eta politikaria, Parisko alkatea, jaio zen (h. 1794).
• 1777. Princetoneko bataila (AEB): George Washington, estatubatuar jeneralak, Charles Cornwallis britainiarra garaitu zuen.
• 1779. Gustav Philipp Zwinger, alemaniar margolaria, jaio zen (h. 1819).
• 1785. Baldassare Galuppi, italiar musikagile barrokoa, hil zen (j. 1706).
• 1795. Errusiak eta Austriak itun bat sinatu zuten Polonia bien artean banatzeko.
• 1795. Errusiak eta Austriak itun bat sinatu zuten Polonia bien artean banatzeko.
• 1802. Félix Dupanloup, frantziar prelatua, jaio zen (h. 1878).
• 1810. Anton Abadia, euskal geografoa, astronomoa eta euskal kulturaren eragilea (h. 1897).
• 1815. Austriak, Erresuma Batuak eta Frantziak Prusia eta Errusiaren aurkako ezkutuko aliantza eratu zuten.
• 1833. Ingalaterrak Malvina Uharteak inbaditu zituen.
• 1835. Lehen Karlistadan zehar Ormaiztegiko gudua jazo zen.
• 1836. Mexikok Espainiatik bereizi eta independentzia lortu zuen.
• 1845. Antero Apaolaza, gipuzkoar idazlea eta Bergarako alkatea, jaio zen (h. 1908).
• 1846. Pedro María Unanue, bizkaitar kantari tenorra, hil zen (j. 1814).
• 1866. Aquilina Terreros San Martín, 106 urte eta egun bat bizi izandako bizkaitar emakumea (h. 1972).
• 1867. Juan Kruz Zapirain, gipuzkoar bertsolaria, jaio zen (h. 1934).
• 1870. Atentatua Madrilen Prim jeneralaren (gobernuko presidentea) aurka.
• 1874. Pavía jeneralak Espainiako Lehen Errepublikari amaiera eman zion.
• 1875. Pierre Larousse, frantziar pedagogoa, entziklopedista eta argitaldaria, hil zen (j. 1817).
• 1876. Wilhelm Pieck, Alemaniako Errepublika Demokratikoko presidentea, jaio zen (h. 1960).
• 1883. Clement Attlee, Erresuma Batuko lehen ministroa, jaio zen (h. 1967).
• 1891. Jose Ramon Zubillaga, gipuzkoar idazlea, jaio zen (h. 1975).
• 1892.  J.R.R. Tolkien, ingeles filologo, irakasle eta fantasia epikoko idazlea, jaio zen (h. 1973).
• 1893. Pierre Drieu La Rochelle, frantziar idazlea, jaio zen (h. 1945).
• 1894. Pola Negri, poloniar antzezlea, zinema mutuko izar handienetako bat, jaio zen (h. 1987).
• 1895. Mitxel Elizanburu, Inozentzio anaia, lapurtar apaiza eta euskal idazlea, hil zen (j. 1826).
• 1897. Pola Negri, poloniar-estatubatuar aktorea, zinema mutuko izar handienetako bat, jaio zen (h. 1987).
• 1897. Marion Davies, estatubatuar aktorea, jaio zen (h. 1961).
• 1898. Florentzio Markiegi Olazabal, gipuzkoar politikari abertzalea, jaio zen (h. 1937).
• 1899. The New York Times aldizkarian automobil hitza lehen aldiz erabili zen.
• 1901. Ngô Đình Diệm, Vietnamgo lehenengo presidente, jaio zena (h. 1963).
• 1903. Alois Hitler, Adolf Hitlerren aita, hil zen (j. 1837).
• 1907. Dorothy Arzner, estatubatuar zinema-zuzendaria, aitzindaria emakumeak zinemaren industrian sartzeko lanean, jaio zen (h. 1979).
• 1907. Jacques Godechot, frantziar historialaria, 1789ko Iraultzan aditua, jaio zen (h. 1989).
• 1907. Ray Milland, galestar aktorea, jaio zen (h. 1986).
• 1910. Frenchy Bordagaray, euskal jatorridun estatubatuar beisbol jokalaria, jaio zen (h. 2000).
• 1910. John Sturges, estatubatuar zinema zuzendaria, jaio zen (h. 1992).
• 1914. Eduardo Moreiras, galiziar idazlea, jaio zen (h. 1991).
• 1916. Keith James Laidler, britainiar kimikaria, jaio zen (h. 2003).
• 1917. Pierre Dervaux, frantziar orkestra-zuzendaria, jaio zen (h. 1992).
• 1918. Errusiak independentzia onartu zion Finlandiari.
• 1920. Hainbat lurrikarak eta sumendi-erupziok 7.000 hildakotik gora eragin zituzten Mexikon.
• 1920. Hainbat lurrikarak eta sumendi-erupziok 7.000 hildakotik gora eragin zituzten Mexikon.
• 1921. Turkiak bakea sinatu zuen Armeniarekin.
• 1921. Claude Vigee, alsaziar olerkigilea, idazlea eta itzultzailea, jaio zen.
• 1923. Jaroslav Hašek, txekiar idazle eta kazetaria, hil zen (j. 1883).
• 1924. Howard Carter esploratzaileak Tutankhamon-en sarkofagoa aurkitu zuen Erregeen Haranean (Egipto).
• 1925.  Benito Mussolinik legez kanpo utzi zituen oposizioko alderdiak, Alderdi Faxista Italiako bakarra bilakatuz.
• 1926. Émile Larre, Sokorri, baxenafar idazlea, bertsolaria, euskaltzain osoa eta apaiza, jaio zen (h. 2015).
• 1926. George Martin, britainiar musikagilea eta ekoizlea, Bosgarren Beatlea, jaio zen (h. 2016).
• 1927. Pedro Mendizabal, bizkaitar abokatu eta politikaria, jaio zen (h. 1982).
• 1929. Sergio Leone, italiar gidoilari, ekoizle eta zinema zuzendaria, spaghetti western azpigeneroaren sortzailetzat joa, jaio zen (h. 1989).
• 1930. Marcel Dubé, Quebecdar antzerkigilea, Kanadako antzerkigile onenetako eta oparoenetako bat, jaio zen (h. 2016).
• 1931. Joseba Andoni Leizaola, gipuzkoar politikari jeltzalea eta Eusko Legebiltzarreko mahaiburua, jaio zen (h. 2017).
• 1931. Joseph-Jaques-Césaire Joffre, Frantziako mariskal, hil zena (j. 1852).
• 1933. Anne Stevenson, estatubatuar poeta, jaio zen.
• 1934. Gobernuak Persiaren izena aldatu eta Iran deitzea erabaki zuen.
• 1939. Carmelo Erdozain, nafar musikagile eta apaiza, jaio zen.
• 1942. Lászlo Sólyom, Hungariako presidente ohia, jaio zen.
• 1944. Jurgis Baltrušaitis, lituanierazko eta errusierazko olerkaria, hil zen (j. 1873).
• 1946. John Paul Jones, britainiar musikoa eta Led Zeppelin taldeko kidea, jaio zen.
• 1947. Joseph McCarthy politikaria EEBBko senatari bilakatu zen.
• 1949. Herbehereak Indonesiaren independentzia errekonozitu zuen.
• 1950. Victoria Principal, estatubatuar aktorea, jaio zen.
• 1951. Rosa Montero, espainiar idazlea, jaio zen.
• 1952. Esperanza Aguirre, espainiar politikaria, jaio zen.
• 1953. Jesus Etxezarraga, bizkaitar idazlea, jaio zen.
• 1954. Michèle Audin, frantziar matematikaria, jaio zen.
• 1956. Mel Gibson, estatubatuar aktore, zuzendari eta ekoizlea, jaio zen.
• 1956. Beijing eta Mosku arteko trenbide berria inauguratu zen (Ulan Bator eta Irkutsketik barrena).
• 1957. Hamilton Watch Company enpresak lehen erloju elektrikoa atera zuen.
• 1958. Edmund Hillaryk zuzenduriko espedizio bat Hego Polora iritsi zen.
• 1958. Alexander Meissner, austriar fisikari eta ingeniaria, hil zen (j. 1883).
• 1959. Alaska Ameriketako Estatu Batuetako 49. estatua bihurtu zen.
• 1960. Victor Sjöström, suediar zinemagilea eta antzezlea, zinemaren aitzindarietako bat, hil zen (j. 1879).
• 1961. AEBk erlazio diplomatikoak hautsi zituzten Kubarekin.
• 1962. Joan XXIII.a Aita Santuak Fidel Castro eskumikatu zuen.
• 1966. Anizeto Olano, Amaialde, gipuzkoar idazle kaputxinoa, hil zen (j. 1896).
• 1969. Michael Schumacher 1 Formulako gidaria, munduko txapelketa gehien irabazi dituena jaio zen Alemanian.
• 1971. Eskoziako Glasgow hirian Celtic Glasgow taldearen Celtic Park estadioan baranda bat erori ondoren 66 lagun hil ziren.
• 1974. Alessandro Petacchi, italiar txirrindularia, jaio zen, jaio zen.
• 1976. Angelos Basinas, greziar futbolaria, jaio zen.
• 1977. Mayumi Iizuka, anime aktorea, jaio zen.
• 1980. Necati Ateş, turkiar futbolaria, jaio zen.
• 1980. Lucien Buysse, belgikar txirrindularia, hil zen (j. 1892).
• 1983. Clément Duhour, euskal antzezle, abeslari eta kirolaria, Neuilly-sur-Seinen, hil zen (j. 1912).
• 1985. Aritz Borda, gipuzkoar futbolaria, jaio zen.
• 1987. Daniel Estrada, gipuzkoar futbolaria, jaio zen.
• 1987. Jean Philipe Labade mertzenarioa Portugalen atxilotu dutela jakin zen. GALeko hainbat ekintzatan parte hartu eta ekintzak egiteko jendea kontratatzen ibili bide zelarik.
• 1988. Nando González, bizkaitar futbolaria, hil zen (j. 1921).
• 1988. Gaston Eyskens, Belgikako lehen ministroa, hil zen (j. 1905).
• 1990. Alemaniaren Berbateratzea gauzatu zen.
• 1992. Jon Aurtenetxe, bizkaitar futbolaria, jaio zen.
• 1992. Judith Anderson, australiar-estatubatuar antzezlea, hil zen (j. 1897).
• 1992. Estatu Batuek Errusiarekin harremanak berrezarri zituzten.
• 1993. Delta II 7425 suziri baten bidez EEBBko Mars Polar Lander zunda Martera bidali zen.
• 1994. Irkutsken (Errusia) Aeroflot Tupolev TU-154 hegazkin batek istripua izan zuen lur hartu ondoren, eta 125 lagun hil ziren.
• 1997. Miguel Indurainek amaiera eman zion bere ibilbide profesionalari.
• 1999. Estatu Batuek Mars Polar Lander-a jaurti zuten.
• 2002. Freddy Heineken, herbeherear garagardo enpresaria, hil zen (j. 1923).
• 2003. Monique Wittig, frantziar idazlea eta teoriko feminista, lesbofeminismoari funtsezko ekarpena egin ziona, hil zen (j. 1935).
• 2003. Derioko udal pilotalekua inauguratu zen.
• 2003. Dimako udal pilotalekua inauguratu zen.
• 2003. Josu Feijoo, arabar mendizale eta abenturazaleak Hego Polo Geografikoko Zeharkaldia burutu zuen.
• 2004. Flash Airlines konpainiako 604. hegaldiak istripua izan zuen Egiptoko kostaldean eta Itsaso Gorrira erori zen, 148 hildako eraginez.
• 2005. Will Eisner, estatubatuar komikigilea, hil zen (h. 1917).
• 2006. Lau eta zazpi urteko bi haur hil ziren Bilboko Basurtu auzoan, kotxe batek harrapatu eta gero.
• 2006. Internet 100 milioi erabiltzaile izatera iritsi zen.
• 2008. Iñaki Badiola enpresaburu donostiarrak errealeko hauteskundeak irabazi zituen %72ko babesarekin.
• 2011. Arnold Schwarzenegger austriar aktorearen Kaliforniako gobernadore agintaldia amaitu zen.
• 2012. Artemio Zarco, gipuzkoar abokatua, idazlea eta zutabegilea, hil zen (j. 1930).
• 2012. Josef Škvorecký, txekiar idazlea, hil zen (h. 1924).